ΑΟΖ Ελλάδας – Τουρκίας: Ατελέσφορο όραμα η Συμφωνία για Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη

Η προοπτική μιας συμφωνίας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας φαντάζει προσώρας μακρινό σενάριο, καθώς δεν υπάρχει ένα κοινό πλαίσιο, ώστε να προχωρήσουν οι συζητήσεις προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Παρά τα «ήρεμα νερά» η Άγκυρα δείχνει πώς ερμηνεύει κατά το δοκούν τη Διακήρυξη των Αθηνών σε σχέση με το ότι οι δύο ηγέτες έχουν αποφασίσει να καλλιεργούν φιλικές σχέσεις, αμοιβαίο σεβασμό, ειρηνική συνύπαρξη και κατανόηση και να επιλύουν κάθε διαφορά μεταξύ τους με ειρηνικά μέσα και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Άγκυρα ακολουθεί μια συστηματική πολιτική αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας που αντίκεινται στις θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Η Τουρκία εμμένει στο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και τις κόκκινες γραμμές της, καθιστώντας δύσκολη την εμβάθυνση του διαλόγου. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει ξεκαθαρίσει πώς στο θέμα οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, δεν υπάρχει μέση οδός και ότι το πλαίσιο που μπορεί να λυθεί η εν λόγω διαφορά είναι του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου Θάλασσας.

Ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, αναφέρθηκε στις δύο διαφορετικές εκδοχές Αθήνας- Άγκυρας στο κεντρικό δελτίο του ΣΚΑΪ υπογραμμίζοντας πώς «υπάρχει μία οδός, η οποία θα μπορούσε να το επιλύσει, εφόσον θεωρούμε ότι και οι δύο αγόμεθα κυρίως από το Διεθνές Δίκαιο. Και αυτός είναι ο δρόμος του συνυποσχετικού, να επιλυθεί η διαφορά αυτή για τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Και αυτό είναι εκείνο που πάντοτε η Ελλάδα τηρεί».

Οι τουρκικοί ισχυρισμοί

Από το 1995, η τουρκική Εθνοσυνέλευση έχει εξουσιοδοτήσει την τουρκική κυβέρνηση να κηρύξει πόλεμο στην Ελλάδα σε περίπτωση που επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της πέραν των 6 ν.μ., κάτι που παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής χρήσης βίας, περί ειρηνικής επίλυσης των διαφορών και περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης.

Παραβιάζει απόλυτα και τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, μια Σύμβαση που έχει πλέον καταστεί εθιμικό δίκαιο που σαφώς και ρητώς ορίζει στο άρθρο 3 ότι αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα κάθε χώρας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μέχρι τα 12 ν.μ. Η Τουρκία μάλιστα έχει επεκτείνει τα δικά της χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα υποστηρίζει ότι το Καστελόριζο και η Στρογγύλη δεν διαθέτουν ΑΟΖ. Πρόκειται για έναν αστήρικτο ισχυρισμό καθώς κατοικούνται.

Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία είναι ένα από τα λίγα κράτη που δεν έχουν υπογράψει την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας.

Η Άγκυρα έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς χάρτες που αποτυπώνουν τις διεκδικήσεις της και εκφράζονται μέσα από το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός νησιών που η Τουρκία αμφισβητεί το καθεστώς αυτών είτε μέσω της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών», είτε από το τουρκικό αφήγημα περί αποστρατιωτικοποίησης.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών περί Δικαίου της Θάλασσας (1982), η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θεωρείται η θαλάσσια έκταση εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο. («Part V – Exclusive Economic Zone, Article 56». Law of the Sea. United Nations. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2011). Εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μιας χώρας (συνήθως 12 ναυτικά μίλια) στα 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή και αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα.

Οι στόχοι της Αθήνας

Η Ελλάδα χαρακτηρίζει «απολύτως αναμενόμενη» τη στάση της Τουρκίας μετά την ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού από την Κυβέρνηση. Η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει 8.500 νησιά, πράγμα το οποίο καθιστά εξαιρετικά σύνθετη την άσκηση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, έχει υπογραμμίσει ο Γιώργος Γεραπετρίτης.

Η Αθήνα επιδιώκει στην συνέχιση ενός θετικού μομέντουμ έχοντας ως στόχο τρεις βασικές επιδιώξεις: την αποσυμπίεση εντάσεων μέσω του πολιτικού διαλόγου και την προώθηση των θέματα θετικής ατζέντας όπως και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι θα υπάρχει οποιαδήποτε υποχώρηση και οποιαδήποτε έκπτωση σε ό,τι αφορά την άσκηση των δικών μας δικαιωμάτων, έχει διαμηνύσει πολλάκις ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας.
Παράλληλα, Ελλάδα και η Τουρκία συνεργάζονται στο πλαίσιο, διεθνών οργανισμών. Ωστόσο εκκρεμεί το πότε θα πραγματοποιηθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στην Άγκυρα, συνεπώς και η συνάντηση των δύο ηγετών.