Ο Τραμπ θέλει περισσότερα κρίσιμα ορυκτά και τα αναζητά στα βάθη των ωκεανών

Αυτό φάνηκε και από την πίεση που άσκησε στην Ουκρανία, απαιτώντας πόρους με αντάλλαγμα την αμερικανική υποστήριξη της χώρας κατά της Ρωσίας, αλλά και από το άνοιγμα της συζήτησης για την αγορά της Γροιλανδίας.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμα μέτωπο που έχει ανοίξει το Τραμπ με την πολιτική του και προκαλεί διεθνείς αντιδράσεις αλλά και μεγάλη ανησυχία, λόγω του ρίσκου που εμπεριέχει.

Στόχος τα βάθη των ωκεανών

Χιλιάδες μέτρα κάτω από το νερό βρίσκονται δυνητικά προσοδοφόρα αποθέματα χαλκού, κοβαλτίου, νικελίου, ψευδαργύρου, μαγγανίου και άλλων ορυκτών που είναι ζωτικής σημασίας για τα τσιπ υπολογιστών, τις σύγχρονες μπαταρίες και άλλα προϊόντα που απαιτούνται για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.

Προς το παρόν δεν υπάρχει καμία εμπορική εξόρυξη τέτοιου τύπου σε μεγάλα θαλάσσια βάθη πουθενά στον κόσμο, αν και οι εταιρείες πιέζουν προς αυτή την κατεύθυνση εδώ και χρόνια και πλέον βρήκαν ένα νέο σύμμαχο.

Υπενθυμίζεται πως τον Απρίλιο ο Ντόναλν Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα για την έναρξη μιας εμπορικής βιομηχανίας «deep-sea» εξόρυξης.

Μια κίνηση εξαιρετικά αμφιλεγόμενη καθώς ο βαθύς ωκεανός είναι ένα από τα τελευταία ανεκμετάλευτα σύνορα του πλανήτη, καθώς περισσότερο από το 99% του περιβάλλοντος του παραμένει μυστήριο για τον άνθρωπο.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η εξόρυξη εδώ θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά σε είδη και οικοσυστήματα που έχουν εξελιχθεί επί εκατομμύρια χρόνια και φιλοξενούν ένα πλούσιο μωσαϊκό ζωής.

Είναι πράγματι εφικτό;

Θεωρητικά, κάθε χώρα μπορεί να εξορύξει το δικό της νερό. Η Νορβηγία ψήφισε πέρυσι να ανοίξει μέρος του αρκτικού βυθού της για εξόρυξη σε μεγάλα βάθη, αλλά έκτοτε ανέστειλε το σχέδιο.

Στα διεθνή ύδατα, η διαδικασία διέπεται από τη Διεθνή Αρχή για τον Βυθό, η οποία προσπαθεί να αναπτύξει έναν κώδικα εξόρυξης από το 2021, αλλά δεν έχει ακόμη επισημοποιήσει έναν τέτοιο κώδικα.

Περισσότερες από 30 χώρες, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, το Μεξικό και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ζητήσει μορατόριουμ για την εξόρυξη σε βάθος θάλασσας μέχρι να γίνουν περισσότερα γνωστά για τις επιπτώσεις της.

Η Διεθνής Αρχή Βυθού επέκρινε έντονα τη διαταγή του Τραμπ.

Οποιαδήποτε μονομερής ενέργεια για την εξόρυξη διεθνών υδάτων «δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει ολόκληρο το σύστημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης των ωκεανών», δήλωσε η Leticia Reis de Carvalho, γενική γραμματέας της ISA.

Η χρονιά που διανύουμε θα είναι κρίσιμη για τον καθορισμό του μέλλοντος της εξόρυξης σε μεγάλα βάθη της θάλασσας. Το αν και πότε οι εταιρείες θα είναι σε θέση να βγάλουν μηχανήματα στο βυθό της θάλασσας δεν είναι καθόλου σαφές.

Πού βρίσκονται τα ορυκτά στον ωκεανό;

Η εξόρυξη ορυκτών σε βάθος θάλασσας στοχεύει σε τρεις πολύ διαφορετικούς τύπους οικοσυστημάτων.

• Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον εστιάζεται στις πολυμεταλλικές ενότητες.

Πρόκειται για μικρά πετρώματα σε μέγεθος πατάτας, διάσπαρτα σε τμήματα του βαθύ ωκεάνιου πυθμένα. Αυτά σχηματίζονται κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών γύρω από ένα κομμάτι ύλης, όπως ένα δόντι καρχαρία ή θραύσμα κοχυλιού, και περιέχουν μέταλλα όπως χαλκό, νικέλιο, κοβάλτιο και ίχνη σπάνιων γαιών.

• Οι υδροθερμικές πηγές είναι ένα άλλο σημείο εστίασης.

Αυτές είναι σαν καμινάδες που ωθούν προς τα έξω υπέρθερμο, πλούσιο σε μεταλλικά στοιχεία νερό από βαθιά κάτω από τη Γη, το οποίο στερεοποιείται σε κοιτάσματα πλούσια σε μέταλλα όπως χαλκό, ψευδάργυρο και μερικές φορές χρυσό και ασήμι.

• Υπάρχουν και τα seamounts.

Υπάρχουν υποθαλάσσια βουνά που υψώνονται χιλιάδες πόδια πάνω από τον πυθμένα της θάλασσας και έχουν φλοιό πλούσιο σε κοβάλτιο.

Αυτά τα ορυκτά βρίσκονται σε ωκεανούς σε ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά το ενδιαφέρον πολλών εταιρειών εξόρυξης επικεντρώνεται σε μια έκταση του Ειρηνικού Ωκεανού μεταξύ Μεξικού και Χαβάης που ονομάζεται Ζώνη Clarion-Clipperton, η οποία εκτείνεται σε περισσότερα από 3.000 μίλια και έχει βάθος περίπου 12.000 έως 18.000 πόδια.

Η Διεθνής Αρχή Βυθού, μια ρυθμιστική αρχή που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, έχει εκδώσει 30 άδειες εξερεύνησης σε εταιρείες, η πλειονότητα των οποίων βρίσκεται στη ζώνη Clarion-Clipperton.

Πώς εξορύσσονται;

Οι εταιρείες εξακολουθούν να αναπτύσσουν οχήματα εξόρυξης, αλλά μια μέθοδος θα ήταν η χρήση μεγάλων μηχανημάτων σε μέγεθος τρακτέρ που κινούνται στον πυθμένα της θάλασσας, μαζεύουν τα οζίδια και τα μεταφέρουν μέσω μακρών σωλήνων σε ένα πλοίο στην επιφάνεια. Εκεί θα πλένονται και θα διαχωρίζονται, ενώ τα ιζήματα θα διοχετεύονται πίσω στον ωκεανό.

Οι υδροθερμικές πηγές και τα υποθαλάσσια βουνά είναι πιθανόν να είναι πιο δύσκολα να εξορύξουν.

Τα σχέδια περιλαμβάνουν τη χρήση τηλεχειριζόμενων οχημάτων για την απόξεση και κονιορτοποίηση των κοιτασμάτων ορυκτών πριν από την αποστολή του μείγματος στην επιφάνεια.

Όποιες τεχνικές και αν χρησιμοποιηθούν, η εξόρυξη σε βάθος χιλιάδων μέτρων κάτω από το νερό, όπου οι θερμοκρασίες είναι πολύ χαμηλές και η πίεση ακραία, είναι πιθανό να είναι εξαιρετικά δύσκολη.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;

Υπάρχουν τεράστιες αβεβαιότητες, δεδομένου του πόσο λίγα είναι γνωστά για τα βάθη των ωκεανών, αλλά οι επιστήμονες λένε ότι οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι τεράστιες, συμπεριλαμβανομένης της μη αναστρέψιμης απώλειας της βιοποικιλότητας.

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα ιζήματα που αναδύονται από την εξόρυξη θα μπορούσαν να βλάψουν τη θαλάσσια ζωή, όπως και η λάσπη που διοχετεύεται πίσω στον ωκεανό από τα πλοία υποστήριξης.

Το φως και ο θόρυβος αποτελούν άλλες ανησυχίες. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι ήχοι από ένα ορυχείο βαθέων υδάτων θα μπορούσαν να αντηχούν στον ωκεανό για περισσότερα από 300 μίλια, ενοχλώντας φάλαινες, δελφίνια και άλλα πλάσματα.

Μακροπρόθεσμα, υπάρχουν φόβοι ότι οι ζημιές στα τοπία της βαθιάς θάλασσας θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στον ωκεανό και ενδεχομένως να επηρεάσουν την αλιεία.

Η εξόρυξη θα μπορούσε ακόμη και να επηρεάσει το «σκοτεινό οξυγόνο» που ανακάλυψαν πρόσφατα οι επιστήμονες ότι παράγεται από τους όζους, το οποίο, όπως λένε, θα μπορούσε να τους βοηθήσει να διαλευκάνουν την προέλευση της ζωής.

Δεν είναι σαφές πόσο γρήγορα θα ανακάμψουν οι εξορυγμένες περιοχές.

Μια ομάδα επιστημόνων μελέτησε πρόσφατα μια λωρίδα βυθού νοτιοανατολικά της Χαβάης, όπου πριν από 44 χρόνια έλαβε χώρα ένα μικρής κλίμακας πείραμα εξόρυξης οζιδίων.

Υπήρχαν ακόμη βαθιά ίχνη από τα πατήματα στον πυθμένα του ωκεανού, που άφησαν τα μηχανήματα.

«Φαίνεται ότι τα ίχνη θα μπορούσαν να έχουν γίνει χθες», δήλωσε ο Glover, ο οποίος συμμετείχε στο πρόγραμμα.

Η περιοχή έδειξε σαφείς μακροπρόθεσμες αλλαγές από την εξόρυξη, αν και υπήρχαν «μερικά από τα πρώτα σημάδια βιολογικής ανάκαμψης», δήλωσαν οι ερευνητές.

Οι εταιρείες εξόρυξης σε βαθιές θάλασσες λένε ότι πολλές ανησυχίες είναι υπερβολικές και έρχονται σε αντίθεση με την επιστήμη που τους έχει ανατεθεί.

«Η αντίληψη ότι δεν γνωρίζουμε αρκετά για το περιβάλλον αυτό είναι κατάφωρα λανθασμένη», δήλωσε ο Gerard Barron, διευθύνων σύμβουλος της The Metals Company, μιας καναδικής εταιρείας εξόρυξης βαθέων υδάτων υψηλού προφίλ.

«Δεν λέμε ότι οι επιπτώσεις είναι μηδενικές. Λέμε απλώς ότι ο αντίκτυπος είναι ένα κλάσμα σε σύγκριση με το γνωστό σύνολο των επιπτώσεων που συμβαίνουν σήμερα στην ξηρά», δήλωσε στο CNNi.

Η χερσαία εξόρυξη πλήττεται από περιβαλλοντικά προβλήματα και προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής εργασίας και της καταστροφής των τροπικών δασών.

Ορισμένες έρευνες, ωστόσο, υποδηλώνουν ότι η εξόρυξη στον ωκεανό δεν θα σταματήσει ή θα μειώσει την εξόρυξη στην ξηρά, αλλά μάλλον θα ανοίξει ένα νέο σύνορο.

«Η έναρξη μιας εντελώς νέας εξορυκτικής βιομηχανίας, για την οποία οι επιστήμονες έχουν ήδη πει ότι θα προκαλέσει μη αναστρέψιμη απώλεια βιοποικιλότητας, δεν είναι καλή ιδέα», δήλωσε η Louisa Casson, επικεφαλής του παγκόσμιου προγράμματος της εκστρατείας της Greenpeace για τη διακοπή της εξόρυξης σε βάθος θάλασσας.

Εταιρείες όπως η BMW και η Samsung έχουν υποστηρίξει ακόμη και τις εκκλήσεις για παύση της εξόρυξης σε μεγάλα βάθη.

Ορισμένοι έχουν αμφισβητήσει την οικονομική σκοπιμότητα της βιομηχανίας, δεδομένων των προκλήσεων της λειτουργίας των μηχανημάτων σε τόσο ακραία περιβάλλοντα και των διακυμάνσεων των αγορών ορυκτών.

«Η εξόρυξη βαθέων υδάτων είναι ένα στοίχημα υψηλού κινδύνου και χαμηλής ανταμοιβής χωρίς αξιόπιστη οικονομική υπόθεση», ανέφερε αυτή την εβδομάδα στο X η Δημοκρατική βουλευτής του Όρεγκον Μαξίν Ντέξτερ.

Trump is obsessed with critical minerals. There’s a new, dangerous place he’s seeking them

By Laura Paddison, Ian Berry, Renée Rigdon