Επενδύσεις σε data centers: Οι νέοι «παίκτες», οι προβληματισμοί και ο ρόλος των καλωδίων

Μία άποψη που δείχνει να έχει βάση αν κρίνει κανείς από τις ανακοινώσεις που έχουν γίνει αναφορικά με τις επενδύσεις σε data centers στη χώρα μας. Χωρίς, όμως, να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και αρκετοί προβληματισμοί καθώς δεν είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει και η απαραίτητη ζήτηση από πελάτες -είτε πρόκειται για τους αποκαλούμενους hyperscalers είτε για μεγάλες εταιρείες και οργανισμούς- προκειμένου να καλυφθεί αυτή η τεράστια προσφορά σε υπολογιστική ισχύ που αναμένεται να είναι διαθέσιμη τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα.

Τα πλάνα της ΔΕΗ

Με τις επενδύσεις στα data centers να έχουν μπει στη ζωή μας από το φθινόπωρο του 2020 όταν η Microsoft ανακοίνωνε την μεγάλη επένδυση της -η οποία πάντως προχώρησε με πολύ πιο αργούς ρυθμούς από τις αρχικές εκτιμήσεις- και η αμερικανική Digital Realty εξαγόρασε τη Lamda Hellix, τον κυριότερο «παίκτη» στο συγκεκριμένο χώρο, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Και κυρίως έχουν γίνει ουκ ολίγες ανακοινώσεις από διεθνείς αλλά και εγχώριους «παίκτες». Όμως, η πιο εντυπωσιακή -και φιλόδοξη- ανακοίνωση έγινε τις τελευταίες μέρες με τη ΔΕΗ να παρουσιάζει ένα πλάνο για τη δημιουργία ενός mega data center campus στη δυτική Μακεδονία.

Το πλάνο της ΔΕΗ κάνει λόγο για μία υποδομή που αρχικά θα έχει χωρητικότητα 300 MW (σ.σ. πρόκειται για την κατανάλωση ισχύος, η οποία αντιστοιχεί -περίπου- σε 200 MW υπολογιστικής ισχύος). Πρόκειται για μία επένδυση ύψους 2,3 δισ. ευρώ και για να υπάρξει ένα μέτρο σύγκρισης, αυτή τη στιγμή η ισχύς των υφιστάμενων data centers στη χώρα μας είναι κάτω από 30 MW ενώ αν προστεθούν όλες οι ανακοινώσεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα το αντίστοιχο νούμερο κυμαίνεται μεταξύ 200-250 MW. Επιπλέον, η ΔΕΗ έκανε λόγο για δυνατότητα επέκτασης της σχετικής υποδομής στο 1 GW, κάτι που αν συμβεί θα καθιστά το συγκεκριμένο data center campus ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη!

Η επένδυση έχει πολλά πλεονεκτήματα, όπως είναι η χρήση των ενεργειακών υποδομών της Πτολεμαΐδας (σ.σ. η παροχή ενέργειας είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα όσον αφορά στα data centers), όμως, το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα υπάρξει η ζήτηση εκείνη που θα δικαιολογεί ένα data center αυτού του τύπου. Η πραγματικότητα είναι πως τα δεδομένα σήμερα δεν τη δικαιολογούν αλλά οι εκτιμήσεις είναι πως η ζήτηση για υπολογιστική ισχύ αναμένεται να «εκτοξευτεί» τα επόμενα χρόνια λόγω των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης (AI). Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πλαίσιο του Platform Frontier Markets αναφέρθηκε ότι συνολικά στην Ευρώπη τα υφιστάμενα data centers εκτιμώνται ότι έχουν ισχύ της τάξεως των 6-7 GW αλλά μέχρι το 2027 αναμένεται να έχουν φθάσει στα 30-32 GW.

Ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης στο περιθώριο της παρουσίασης στην Πτολεμαΐδα ανέφερε ότι υπάρχουν ήδη συζητήσεις με τους αποκαλούμενους hyperscalers, κάνοντας λόγο για 5-6 ενδιαφερόμενους. Hyperscalers αποκαλούνται εταιρείες που λειτουργούν μεγάλες cloud υποδομές και χρειάζονται τεράστια data centers προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των πελατών τους. Με τον κ. Στάσση να δηλώνει ότι αν υπάρξει συμφωνία μέσα σε δύο χρόνια, ήτοι το 2027, θα μπορέσει να ξεκινήσει η λειτουργία.

Σημειώνεται ότι οι τρεις μεγαλύτεροι hyperscalers είναι η Amazon Web Services (AWS), η Microsoft και η Google, ενώ στην ίδια λίστα περιλαμβάνονται η αμερικανική Oracle και η κινεζική Alibaba. Οι τρεις πρώτοι έχουν -με τον έναν ή τον άλλο τρόπο- ανακοινώσει επενδύσεις στην ελληνική αγορά, οι υπόλοιποι δύο δεν έχουν δείξει να έχουν κάποια πλάνα, ενώ γενικότερα δεν έχουν επιδιώξει ισχυρή παρουσία στην ευρωπαϊκή αγορά. Όμως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αρχίσει να υπάρχει μία συζήτηση περί δημιουργία ενός ευρωπαϊκού hyperscaler με βάση και τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις.

Οι επενδύσεις των hyperscalers

Όσον αφορά τους τρεις μεγάλους hyperscalers, οι επενδύσεις τους στην Ελλάδα έχουν παρουσιάσει καθυστερήσεις, ενώ έχουν υπάρξει και αλλαγές σχεδίων. Η Microsoft είχε ως αρχικό πλάνο την κατασκευή 3 data centers αλλά αυτό φαίνεται να έχει αλλάξει τουλάχιστον όσον αφορά το κομμάτι των ιδιόκτητων υποδομών. Το πρώτο κέντρο έχει ξεκινήσει να κατασκευάζεται αλλά δεν πρόκειται να είναι έτοιμο πριν τουλάχιστον μία τριετία, ενώ το δεύτερο θα φιλοξενηθεί -σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες- στο πρώτο data center της γαλλικής Data4 στα Σπάτα. Όσον αφορά στο τρίτο, υπάρχει μία «μάχη» μεταξύ ενδιαφερόμενων «ουδέτερων» παρόχων υποδομών data centers. Και κυρίως εταιρειών που δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει την κατασκευή αν και έχουν κάνει ανακοινώσεις.

Η AWS έχει ανακοινώσει τη δημιουργία ενός zone, όπως τα αποκαλεί, δηλαδή μίας υποδομής data center, που φιλοξενείται σε ουδέτερο πάροχο. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το ελληνικό zone θα φιλοξενηθεί στις υποδομές της Digital Realty στο Κορωπί και πολύ σύντομα θα ξεκινήσει τη λειτουργία του. Βέβαια, να επισημανθεί ότι, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, θα έπρεπε να είχε τεθεί σε λειτουργία από το 2024.

Όσον αφορά στη Google, η κατάσταση δείχνει αρκετά… μυστηριώδης. Ο αμερικανικός κολοσσός είχε ανακοινώσει πριν 3,5 χρόνια μία επένδυση σε data center υποδομές στην Αττική αλλά από τότε δεν έχει υπάρξει ουσιαστικά κάποια εξέλιξη. Μάλιστα, αρμόδια στελέχη της Google απέφυγαν ουσιαστικά να απαντήσουν στη σχετική ερώτηση του CNN Greece στο περιθώριο του Platform Frontier Markets, υποστηρίζοντας ότι «θα δείτε». Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Google συζητά με διάφορους «ουδέτερους» παρόχους με τα ονόματα των Sparkle και Apto να έχουν «πέσει» στο τραπέζι αλλά είναι προφανές ότι όλοι όσοι έχουν προχωρήσει σε κάποια ανακοίνωση θα βρίσκονται σε συζητήσεις με τον αμερικανικό κολοσσό, ο οποίος, πάντως, κινείται με εξαιρετικά βραδείς ρυθμούς. Σε σημείο που πλέον να μην αποκλείεται κανένα ενδεχόμενο, καθώς αρκετοί παρατηρητές της αγοράς επισημαίνουν ότι τα δεδομένα και οι εκτιμήσεις για τη ζήτηση που θα υπάρχει αλλάζουν διαρκώς. Και σε σχέση με πριν 4 χρόνια, τα δεδομένα είναι πλέον εντελώς διαφορετικά.

Οι επενδύσεις που έρχονται

Από πλευράς ανακοινώσεων για δημιουργία νέων data centers, θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπάρχει «υπερπροσφορά». Ιδίως, όσον αφορά την Αττική με την Κρήτη -λόγω της τοποθεσίας της- να «ανεβαίνει» αλλά και τη δυτική Μακεδονία. Στη Θεσσαλονίκη, η κατάσταση είναι λίγο διαφορετική καθώς πέραν της Lancom, δεν έχει υπάρξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ενώ η έκπληξη είναι οι πληροφορίες που θέλουν να υπάρχει ενδιαφερόμενος να δημιουργήσει data center στην Μεγαλόπολη!

Προφανώς, το θέμα της ενέργειας είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων και υπάρχει ιδιαίτερος προβληματισμός για το πως θα καλυφθούν οι ανάγκες των data centers που πρόκειται να δημιουργηθούν στην Αττική, ο αριθμός των οποίων παραμένει και ολίγον αδιευκρίνιστος καθώς τα πλάνα αλλάζουν διαρκώς. Όπως, επίσης, η πορεία των επενδύσεων εξαρτάται και από τη ζήτηση που θα υπάρξει αλλά και που θα δημιουργηθούν οι σταθμοί προσαιγιάλωσης των υποθαλάσσιων καλωδίων που έρχονται σταδιακά και προς Ελλάδα.

Στην Αττική, ο μεγαλύτερος «παίκτης» αυτή τη στιγμή είναι η Digital Realty με 3 data centers που είναι ήδη σε λειτουργία και δύο ακόμη που είναι σε φάση κατασκευής. Ουσιαστικά, η Digital Realty ήταν η εταιρεία που άνοιξε το δρόμο και πλέον επεκτείνεται και γεωγραφικά με τα εγκαίνια του νέου data center της στο Ηράκλειο Κρήτης την επόμενη εβδομάδα να αποτελούν ένα πρώτο δείγμα των προθέσεων του αμερικανικού κολοσσού.

Από εκεί και πέρα, σε πιο προχωρημένο στάδιο δείχνει να βρίσκεται η υλοποίηση των πλάνων της γαλλικής Data4, καθώς το πρώτο data center της θα είναι έτοιμο στις αρχές του 2026, θα έχει ισχύ έως 90 MW και αποτελεί μέρος μίας συνολικής επένδυσης ύψους 300 εκατ. ευρώ. Πρώτος πελάτης θα είναι, όπως όλα δείχνουν, η Microsoft.

Σε στάδιο υλοποίησης, όπως αναφέρθηκε και στο Platform Frontier Markets, το data center που δημιουργεί στα Σπάτα η ΔΕΗ σε συνεργασία με την DAMAC από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το οποίο αρχικά θα έχει ισχύ έως 12,5 MW με πλάνο διπλασιασμού του, ενώ και η Apto σε συνεργασία με την Dromeus Capital δρομολογεί τις δικές της επενδύσεις με τα στελέχη της τελευταίας να κάνουν λόγο στο Platform Frontier Markets για διασφάλιση 80 MW σε ισχύ. Σημειωτέον πως η Apto συνεργάζεται αποκλειστικά με hyperscalers.

Επίσης, στην περιοχή της Αττικής, και πιο συγκεκριμένα στο Κρυονέρι, θα κατασκευαστεί το data center του ΑΔΜΗΕ σε συνεργασία με την Serverfarm με το υπάρχον πλάνο να κάνει λόγο για ανάπτυξη υποδομών συνολικής ισχύος έως 130 MW.

Σημειώνεται πάντως ότι είναι πολύ πιθανό να μην δημιουργηθούν όλες αυτές οι υποδομές με όλους τους «παίκτες» να επισημαίνουν ότι η ανάπτυξη γίνεται σταδιακά και με βάση τη ζήτηση που υπάρχει.

Επίσης, να σημειωθεί ότι στη δυτική Μακεδονία, πέραν της ΔΕΗ, πλάνα για ανάπτυξη data center έχει ανακοινώσει και η Eunice για υποδομές έως 25 MW.

Ο ρόλος της Κρήτης

Πέραν της Αττικής και της δυτικής Μακεδονίας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει η περιοχή της Κρήτης. Η Digital Realty εγκαινιάζει τις επόμενες μέρες το πρώτο data center της στο Ηράκλειο Κρήτης με ισχύ 10 MW, ενώ στην ίδια περιοχή αναπτύσσει δική της υποδομή και η Lancom.

Η άλλη πόλη της Κρήτης που συγκεντρώνει την προσοχή των ενδιαφερόμενων «παικτών» είναι τα Χανιά, όπου υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια ένα μικρό data center της ιταλικής Sparkle. Η μεγάλη επένδυση έρχεται από την Quadrivium, η οποία έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες για την κατασκευή data center στα Χανιά, το οποίο σταδιακά μπορεί να φθάσει ακόμη και στα 20 MW.

Τα Χανιά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς θεωρείται από τα καλύτερα σημεία προσαιγιάλωσης των υποθαλάσσιων καλωδίων που έρχονται και θα συνεχίσουν να έρχονται από τη Μέση Ανατολή. Η Quadrivium συνεργάζεται με την Grid Telecom, θυγατρική του ΑΔΜΗΕ, για τη δημιουργία cable landing station στα Χανιά, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Κρήτη υπάρχει σταθμός προσαιγιάλωσης και στο Τυμπάκι στο νότιο τμήμα του νησιού.

Αυξάνονται τα καλώδια

Οι σταθμοί προσαιγιάλωσης αποτελούν κρίσιμο συστατικό στοιχείο για την ανάπτυξη των data centers, όπως και τα διεθνή καλώδια μεταφοράς δεδομένων, καθώς χωρίς αυτά δεν υπάρχει λόγος για τις τεράστιες επενδύσεις που ανακοινώνονται.

Το θετικό είναι πως υπάρχει έντονη κινητικότητα σε αυτό τον τομέα και τα καλώδια που θα φθάνουν στην Κρήτη πρόκειται να αυξηθούν. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι η Sparkle ανακοίνωσε στο πλαίσιο του Platform Frontier Markets ότι το καλώδιο GreenMed θα προχωρήσει συνδέοντας τα Χανιά με το Μιλάνο, ενώ τα στελέχη της άφησαν ανοικτό το ενδεχόμενο προσαιγιάλωσης και στην Πρέβεζα. Στην τελευταία φθάνει το καλώδιο της Islalink που συνδέει Ελλάδα με την Ιταλία για να οδεύσει μετά προς τη Σόφια, όπως έκανε γνωστό η εταιρεία. Και η δικτύωση στην περιοχή της βόρειας Ελλάδας αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον πως θα εξελιχθεί δεδομένου κιόλας και της επένδυσης της ΔΕΗ. H τελευταία πάντως συμμετέχει σε διεθνές καλώδιο, το East Med Corridor (EMC), ένα μεγάλο project διασύνδεσης της Ευρώπης με την Ασία, το οποίο αναμένεται να φθάσει στην Ελλάδα στο πρώτο μισό του 2026, αναβαθμίζοντας περαιτέρω την τηλεπικοινωνιακή διασύνδεση της χώρας.