Η διαφορετική αφετηρία Ελλάδας – Τουρκίας και ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός
Ανάχωμα στις τουρκικές αξιώσεις και το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», δημιουργεί η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της Ελλάδας, καθώς για πρώτη φορά εκφράζεται σε χάρτες η δυνητική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, η δυνητική υφαλοκρηπίδα.
Πρόκειται για μία κίνηση από την πλευρά της Αθήνας που ήταν αναμενόμενη, καθώς υπήρχε η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Σχετικώς εξίσου προβλέψιμη ήταν και η αντίδραση της Άγκυρας.
Υπενθυμίζεται πώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ανακοινώσει τον Δεκέμβριο του 2023 την παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, καθώς έπρεπε να είχε εκπονήσει τα εν λόγω σχέδια έως τον Μάρτιο του 2021. Σύμφωνα με την τότε ανακοίνωση, η Ελλάδα ούτε θέσπισε τα απαραίτητα σχέδια, ούτε ενημέρωσε σχετικά την Επιτροπή και τα άλλα κράτη-μέλη, παραβιάζοντας κοινοτική οδηγία (Ε.Ε. 2014/89).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε την οδηγία το 2014 με την οποία έθετε συγκεκριμένες υποχρεώσεις για τα κράτη – μέλη της να καταρτίσουν θαλάσσια χωροταξικά σχέδια τα οποία θα στηρίζονται στην οικοσυστημική προσέγγιση και θα λαμβάνουν υπόψη οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Στις 16 Απριλίου 2025, εκδόθηκε η πράξη συγκρότησης της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ), με την οποία εξειδικεύεται και αποτυπώνεται σε χάρτη ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) της χώρας, προκαλώντας αντιδράσεις εντός και εκτός συνόρων. Η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για μεγάλη καθυστέρηση, ενώ η Τουρκία κάνει λόγο για «μονομερή ενέργεια».
Πρόκειται για μία σημαντική πρωτοβουλία, καθώς για πρώτη φορά η χώρα μας θέτει τους κανόνες για την οργάνωση του θαλάσσιου χώρου ασκώντας τα δικαιώματα που πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο, απαντά η κυβέρνηση. Παράλληλα υπογραμμίζεται πώς προσδιορίζονται,οι ανθρώπινες δράσεις, οι οποίες μπορούν να γίνουν στα θαλάσσια όρια της ελληνικής δικαιοδοσίας, είτε πρόκειται για ιχθυοκαλλιέργεια, για τουρισμό, ή για αξιοποίηση εναλίων αρχαιοτήτων.
Η μάχη των … χαρτών
Η Τουρκία διαβάζει τον συγκεκριμένο χάρτη ως μια ακόμη κίνηση εδραίωσης κυριαρχικών δικαιωμάτων σε περιοχές που έχει «βαφτίσει» διαφιλονικούμενες». Μάλιστα, η Άγκυρα ετοιμάζεται να υποβάλει το δικό της σχέδιο Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού στην UNESCO και στα αρμόδια όργανα των Ηνωμένων Εθνών όπως έχει ανακοινώσει.
Από την πρώτη στιγμή, όλα τα φιλοκυβερνητικά μέσα αποτύπωσαν την ενόχληση της Άγκυρας. Το κρατικό πρακτορείο της γείτονος Anadolu, αναφέρει πώς η Τουρκία ξεκίνησε μελέτες εδώ και χρόνια με στόχο να προστατεύσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της. Επικαλείται την πρώτη ακαδημαϊκή μελέτη για τον Θαλάσσιο Χωρικό Σχεδιασμό, η οποία στοχεύει στη μεγιστοποίηση της χρήσης των γύρω θαλασσών από την Τουρκία. Στον σχετικό χάρτη που δημοσιεύτηκε, η γείτονα συνδέει τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό με το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Πηγές του υπουργείου Άμυνας της γείτονος έκαναν λόγο για «απαράδεκτες» και «μονομερείς ενέργειες» διαμηνύοντας πώς ως τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είναι «πλήρως αποφασισμένοι να προστατεύσουμε τα δικαιώματα και τα συμφέροντά μας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο».
Στην ίδια γραμμή και το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας υποστηρίζοντας πώς «οι χάρτες του Αιγαίου και της Μεσογείου που χρησιμοποιούνται σε αυτόν τον Σχεδιασμό είναι άκυροι για την Τουρκία και δεν έχουν κανένα νομικό αποτέλεσμα». Στην ανακοίνωση που εξέδωσε σημειώνεται επίσης πώς «οι μονομερείς ενέργειες σε περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας είναι απαράδεκτες και θα υπονομεύσουν τις προσπάθειες εξεύρεσης συνολικής, δίκαιης και βιώσιμης λύσης στα αλληλένδετα ζητήματα του Αιγαίου» καταλήγοντας ότι θα πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και συνολική προσέγγιση για την επίλυση των προβλημάτων στη βάση του διεθνούς δικαίου και της καλής γειτονίας.
«Η Τουρκία να ενστερνιστεί το ευρωπαϊκό κεκτημένο»
Η Ελλάδα ασκεί τα δικαιώματά της προς την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος με βάση αποκλειστικά και μόνον το διεθνές δίκαιο, έχει τονίσει ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης υπογραμμίζοντας πώς η μόνη λύση θα ήταν ο δρόμος του συνυποσχετικού, προκειμένου να επιλυθεί η διαφορά για τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
«Η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος της διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, και εξ αυτού του λόγου η δική μας θέση είναι πολύ κρυστάλλινη», έχει διαμηνύσει.
Ο χάρτης που αποτυπώνει τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό αποτυπώνει για πρώτη φορά σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, με πλήρη επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών, έχει υπογραμμίζει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου.
Θεωρείται ιδιαιτέρως σημαντικό ότι στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κεκτημένου πλέον, στο πλαίσιο ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η Ελλάδα καταγράφει τη μεγίστη δυνατότητά της στις θαλάσσιες ζώνες. Η Αθήνα αναγνωρίζει πώς η Άγκυρα έχει τη δική της αντίληψη, ωστόσο την καλεί να συμμορφώνεται με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
