«Κίνηση – ματ» ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός – Πώς γκρεμίζει το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας»

Πρόκειται για μία ιστορικής σημασίας στρατηγική κίνηση για την Ελλάδα καθώς αποτελεί «όπλο» απέναντι στις αξιώσεις της Άγκυρας, εξηγεί στο CNN Greece ο Δρ. Κωνσταντίνος Μπαλωμένος, Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος και Πρώην Γενικός Διευθυντής – Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ) Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ). Η έκδοση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού εκπέμπει το μήνυμα, ότι η Αθήνα δεν πρόκειται να υποχωρήσει από την υπεράσπιση και διεκδίκηση των εθνικών και κυριαρχικών της συμφερόντων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Συνεπώς, η Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ), φέρνει ξανά στην επιφάνεια τις δομικές διαφορές με την Τουρκία.

Σύμφωνα με το Δρ. Κωνσταντίνο Μπαλωμένο, η Ελλάδα για πρώτη φορά επανακαθορίζει ρητά τις θέσεις της και διατυπώνει μια νέα στρατηγική προσέγγιση για τα εθνικά της συμφέροντα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, με πυξίδα το διεθνές δίκαιο και ορίζει εκ νέου, την ατζέντα του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, υπογραμμίζει την ύψιστη εθνική σημασία καθώς είναι επίσης η πρώτη φορά που κατοχυρώνονται σε θεσμικό ευρωπαϊκό κείμενο τα όσα αναφέρει ο «Χάρτης της Σεβίλλης», για τον καθορισμό των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που προκαλεί την έντονη αντίδραση της Τουρκίας.

«Η ΑΟΖ μετατρέπεται και σε διαφορά μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ»

Η αποτύπωση της Ελληνικής Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ) σε επίσημο κείμενο της Ε.Ε., ορίζει και προσδιορίζει με σαφήνεια όχι μόνο τα ελληνικά, αλλά και τα ευρωπαϊκά θαλάσσια όρια. Συνεπώς, σύμφωνα με τον Πρώην Γενικός Διευθυντή – Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ) Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) «η ελληνοτουρκική διαφορά για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και την εκμετάλλευση των πόρων τους, μετατρέπεται και σε διαφορά μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε».

Αυτή η εξέλιξη κατά τον ίδιο σηματοδοτεί και τη ρητή ευρωπαϊκή αναγνώριση του ελληνικού αφηγήματος και τη σαφή στήριξη των δίκαιων θέσεων της Ελλάδας, σε σχέση με το διακύβευμα της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης στο Αιγαίο.

Μάλιστα, υπογραμμίζει πώς αποτελεί εθνική δικαίωση το γεγονός, ότι σε ευρωπαϊκό θεσμικό κείμενο θα γίνουν αποδεκτά και δεν θα μπορούν να αμφισβητηθούν από κανένα κράτος μέλος της Ε.Ε., τα όσα ορίζονται στην Ελληνική Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ) σε σχέση με: τα όρια της υφαλοκρηπίδας τα οποία καθορίζονται όπως στις Συμφωνίες Ελλάδας-Ιταλίας του 1977 και του 2020, τα όρια της ΑΟΖ τα οποία καθορίζονται όπως στη Συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου του 2020, το όριο της χωρικής θάλασσας το οποίο καθορίζεται σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία, το Πρωτόκολλο Ελλάδας-Τουρκίας του 1926, τη Συμφωνία Ιταλίας-Τουρκίας και το Πρωτόκολλο του 1932, με τη γενική επιφύλαξη για επέκταση του πλάτους έως τα 12 ναυτικά μίλια, σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που αντανακλά το εθιμικό διεθνές δίκαιο.

«Κενού περιεχομένου οι χάρτες της Τουρκίας»

Η κυβέρνηση Ερντογάν ετοιμάζεται να καταθέσει στον ΟΗΕ το δικό της σχέδιο Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού. Σύμφωνα με χάρτη του Πανεπιστημίου της Άγκυρας που δόθηκε στη δημοσιότητα, η Τουρκία κόβει το Αιγαίο στη μέση, αγνοώντας τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

«Η Τουρκία έχει επιλέξει να κινείται στη διεθνή σκακιέρα παραβατικά και εκτός του πλαισίου του Διεθνούς Δικαίου», αναφέρει ο Δρ. Κωνσταντίνος Μπαλωμένος υπογραμμίζοντας πως η Ελλάδα έχει επικυρώσει την εν λόγω Σύμβαση -σε αντίθεση με τη γείτονα που δεν την έχει επικυρώσει, αλλά την επικαλείται επιλεκτικά όποτε και όπου την συμφέρει (π.χ. στη οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών της στη Μαύρη Θάλασσα).

Έως τώρα,η Τουρκία έχει δημοσιοποιήσει πολλούς χάρτες για την Γαλάζια Πατρίδα, αλλά «τόσο για την Ελλάδα όσο και τη διεθνή κοινότητα, οι χάρτες αυτοί είναι κενού περιεχομένου», καταλήγει.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Δρ. Κωνσταντίνου Μπαλωμένου

Τι σημαίνει γεωπολιτικά, το ότι αποτυπώνεται σε χάρτη ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) της Ελλάδας;

Το γεγονός αυτό, αποτελεί μια ιστορικής σημασίας στρατηγική κίνηση για την Ελλάδα, διότι για πρώτη φορά η Ελλάδα αποκτά ένα πλήρες κείμενο που θεσμοθετείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και αποτυπώνει σε χάρτες τις χρήσεις, τις δραστηριότητες και τα όρια στις θαλάσσιες ζώνες και την ελληνική υφαλοκρηπίδα, αποδίδοντας πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας με τα νησιά (συμπεριλαμβανομένου των νησίδων και βραχονησίδων).Ειδικότερα, με την επίδραση που δόθηκε στο Καστελόριζο και τη Στρογγύλη, τα ανατολικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας γειτνιάζουν με τα δυτικά όρια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου έτσι ώστε, η Ελλάδα με την Κύπρο να έχουν κοινά θαλάσσια όρια.Το γεγονός αυτό, είναι υψίστης εθνικής σημασίας, διότι για πρώτη φορά κατοχυρώνονται σε θεσμικό ευρωπαϊκό κείμενο τα όσα αναφέρει ο «Χάρτης της Σεβίλλης» (που προκαλεί τις έντονες αντιδράσεις της Τουρκίας), για τον καθορισμό των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στην Ανατολική Μεσόγειο.Ενημερωτικά, ο Χάρτης της Σεβίλλης απεικονίζει τις ΑΟΖ των κρατών μελών της Ε.Ε. με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 και καταγράφει σαφώς, τη σύνδεση της Ελληνικής και Κυπριακής ΑΟΖ.
Επιπλέον, η αποτύπωση της Ελληνικής Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ) σε επίσημο κείμενο της Ε.Ε., ορίζει και προσδιορίζει με σαφήνεια όχι μόνο τα ελληνικά, αλλά και τα ευρωπαϊκά θαλάσσια όρια.
Συνεπώς, η ελληνοτουρκική διαφορά για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και την εκμετάλλευση των πόρων τους, μετατρέπεται και σε διαφορά μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε..
Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί επίσης, τη ρητή ευρωπαϊκή αναγνώριση του ελληνικού αφηγήματος και σαφής στήριξη των δίκαιων θέσεων της Ελλάδας, σε σχέση με το διακύβευμα της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης στο Αιγαίο.Για του λόγου το αληθές, αποτελεί μέγιστη εθνική δικαίωση το γεγονός, ότι σε ευρωπαϊκό θεσμικό κείμενο θα γίνουν αποδεκτά και δεν θα μπορούν να αμφισβητηθούν από κανένα κράτος μέλος της Ε.Ε., τα όσα ορίζονται στην Ελληνική ΕΧΣΘΧ σε σχέση με:

 Τα όρια της υφαλοκρηπίδας τα οποία καθορίζονται όπως στις Συμφωνίες Ελλάδας-Ιταλίας του 1977 και του 2020,
 Τα όρια της ΑΟΖ τα οποία καθορίζονται όπως στη Συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου του 2020,
 Το όριο της χωρικής θάλασσας το οποίο καθορίζεται σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία, το Πρωτόκολλο Ελλάδας-Τουρκίας του 1926, τη Συμφωνία Ιταλίας-Τουρκίας και το Πρωτόκολλο του 1932, με τη γενική επιφύλαξη για επέκταση του πλάτους έως τα 12 ναυτικά μίλια, σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που αντανακλά το εθιμικό διεθνές δίκαιο.
Υπό το ίδιο πλαίσιο, ο ΘΧΣ ενισχύει τις εθνικές θέσεις για τις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας προσδίδοντας διεθνή νομιμοποίηση στην Ελλάδα, αφού την ίδια διαδικασία που ακολούθησε η Ελλάδα για την οριοθέτησή του ακολούθησαν και τα άλλα κράτη της Ε.Ε., χωρίς να υπάρξει αμφισβήτηση από κανένα διεθνή κρατικό ή μη κρατικό δρώντα.

Εκτιμάτε πώς αποτελεί «όπλο» απέναντι στις τουρκικές αξιώσεις;

Βεβαίως και αποτελεί «όπλο» ο ΘΧΣ απέναντι στις τουρκικές αξιώσεις, διότι αλλάζει τα δεδομένα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τα όσα ίσχυαν ως σήμερα σε σχέση με τον ελληνοτουρκικό διάλογο.Η Ελλάδα για πρώτη φορά επανακαθορίζει ρητά τις θέσεις της και διατυπώνει μια νέα στρατηγική προσέγγιση για τα εθνικά της συμφέροντα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και ορίζει εκ νέου, την ατζέντα του ελληνοτουρκικού διαλόγου.Η βάση συζήτησης πλέον για την επίλυση της ελληνοτουρκικής διαφοράς για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, θα γίνει σύμφωνα με τον Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και όχι σύμφωνα με τις καινοφανείς θέσεις της Τουρκίας.Επιπλέον, η αποτύπωση της Ελληνικής ΕΧΣΘΧ σε επίσημο κείμενο της Ε.Ε., ορίζει και προσδιορίζει με σαφήνεια όχι μόνο τα ελληνικά, αλλά και τα ευρωπαϊκά θαλάσσια όρια.Συνεπώς, η ελληνοτουρκική διαφορά για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και την εκμετάλλευση των πόρων τους, μετατρέπεται και σε διαφορά μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε..
Τέλος, όπως η έναρξη των θαλάσσιων ερευνών Νότια της Κρήτης από μέρους της Chevron, αναγνωρίζει εμπράκτως την ελληνική ΑΟΖ και ουσιαστικά ακυρώνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, έτσι και η έκδοση της ΕΧΣΘΧ ακυρώνει τη Γαλάζια Πατρίδα.

Η Άγκυρα αντιστοίχως θα δημοσιοποιήσει τον επίσημο χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της, που θα περιλαμβάνει το μισό Αιγαίο. Πώς διασφαλίζεται η Ελλάδα;

Στις Διεθνείς Σχέσεις αν κάποιος υποστηρίξει, ότι διασφαλίζεται από έναν χάρτη θα θεωρηθεί αφελής.Υπό το πρίσμα της Ρεαλιστικής θεώρησης των Διεθνών Σχέσεων δε, το μόνο μέσο που μπορεί να διασφαλίσει την εθνική κυριαρχία και ασφάλεια ενός διεθνούς κρατικού δρώντα, είναι η ισχύς του.Σε σχέση με το ερώτημά σας όμως, η Ελλάδα υπό την οπτική του Διεθνούς Δικαίου, διασφαλίζεται από τους κανόνες που ορίζει για όλες τις θαλάσσιες δραστηριότητες, το θεσμικό πλαίσιο της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982.Η Ελλάδα, ως χώρα που έχει επικυρώσει την εν λόγω Σύμβαση -σε αντίθεση με την Τουρκία που δεν την έχει επικυρώσει, αλλά την επικαλείται επιλεκτικά όποτε και όπου την συμφέρει (π.χ. στη οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών της στη Μαύρη Θάλασσα)- πορεύεται υπό το θεσμικό της πλαίσιο και την χρησιμοποιεί ως πυξίδα της κατά την άσκηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Υπό το πλαίσιο αυτό, την Ελλάδα δεν την ενδιαφέρει αν θα δημοσιοποιήσει ή όχι αντίστοιχο χάρτη η Τουρκία.Η Τουρκία έχει επιλέξει να κινείται στη διεθνή σκακιέρα παραβατικά και εκτός του πλαισίου του Διεθνούς Δικαίου.Έως τώρα, έχει δημοσιοποιήσει πολλούς χάρτες για την Γαλάζια Πατρίδα, αλλά τόσο για την Ελλάδα όσο και τη διεθνή κοινότητα, οι χάρτες αυτοί είναι κενού περιεχομένου.

Θεωρείτε πώς αποτελεί ευκαιρία για την επίλυση της διαφοράς μεταξύ Ελλάδας -Τουρκίας για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας ή αρχή του τέλους του ελληνοτουρκικού διαλόγου;

Αξιολογώντας την έως τώρα στάση και ρητορική της Τουρκίας σε σχέση με τον ελληνοτουρκικό διάλογο, θα έλεγα ότι το ζητούμενο δεν είναι αν η έκδοση του ΘΧΣ της Ελλάδας αποτελεί ευκαιρία ή όχι για μια διευθέτηση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης.Σύμφωνα με την άποψή μου, το ζητούμενο είναι αν πραγματικά η Τουρκία επιθυμεί ή όχι εξεύρεση λύσης με την Ελλάδα, μέσω του διαλόγου και στη βάση των κανόνων του διεθνούς δικαίου.Το μόνο βέβαιο πάντως, είναι ότι η έκδοση του ΘΧΣ έχει ήδη ασκήσει έντονη πίεση στην Τουρκία και θα επιταχύνει τη διαδικασία συνομιλιών για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο όχι στη βάση της Γαλάζιας Πατρίδας, αλλά στη βάση της Ελληνικής ΕΧΣΘΧ, όπου προσδιορίζει τα θαλάσσια σύνορα όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης.Η έκδοση του ΘΧΣ επίσης, αυξάνει τη διαπραγματευτική ισχύ της Ελλάδας, αλλά επανακαθορίζει και τη σχέση Ελλάδας – Τουρκίας στην περιοχή.Ειδικότερα, θέτει τετελεσμένα στην Τουρκία και εκπέμπει το μήνυμα, ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να υποχωρήσει από την υπεράσπιση και διεκδίκηση των εθνικών και κυριαρχικών της συμφερόντων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.