Μονιμότητα δημοσίων υπαλλήλων: Από την Κλαυθμώνος μέχρι τη συζήτηση για αναθεώρηση του άρθρου 103
Η τοποθέτηση του πρωθυπουργού περί ανάγκης αναθεώρησης του άρθρου 103 του Συντάγματος άνοιξε με τον πλέον επίσημο τρόπο τη συζήτηση για την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, η οποία θεσπίστηκε το 1911.
«Ήρθε η ώρα να συζητήσουμε την αναθεώρηση της μονιμότητας στο Δημόσιο», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθαρίζοντας μάλιστα πως αυτό θα αφορά και τους υφιστάμενους υπαλλήλους.
Συγκεκριμένα, ο Κυρ. Μητσοτάκης είπε ότι θα προχωρήσει η αναθεώρηση του άρθρου 103 του Συντάγματος, και θα εξετάζεται η μονιμότητα, σε περιπτώσεις συστηματικής και δομικής ανεπάρκειας των δημοσίων υπαλλήλων.
Ας θυμηθούμε, λοιπόν, πότε και πώς θεσπίστηκε η συνταγματική εγγύηση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων.
Με εισήγηση του Ελευθερίου Βενιζέλου κατέστη δυνατό να περάσει από τη Β’ Αναθεωρητική Βουλή του 1911, διάταξη στην οποία ο θεσμός της συνταγματικής μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων ήταν εξαιρετικά ενισχυμένος, εμποδίζοντας την απόλυση των τελευταίων εφόσον υφίστανται οι σχετικές υπηρεσίες και όχι και οι θέσεις όπως ορίζεται στα μεταγενέστερα Συνταγματικά κείμενα.
Για πρώτη φορά, τότε, κατοχυρώθηκε συνταγματικά η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, με σκοπό να υπάρξει καθεστώς ουδετερότητας και ανεξαρτησίας τους από τις πολιτικές επιρροές και τους κομματικούς ανταγωνισμούς και μάλιστα με τόση πληρότητα, ώστε τίποτα δεν προστέθηκε στους θεσμούς αυτούς από πλευράς ουσιαστικής προστασίας των δημοσίων υπαλλήλων, όπως αναφέρει ο Όμιλος «Αριστόβουλος Μάνεσης».
Η Πλατεία Κλαυθμώνος
Πριν το 1909, όσοι εργάζονταν στον δημόσιο τομέα δεν είχαν μόνιμη θέση. Μετά από κάθε εκλογικό αποτέλεσμα η εκάστοτε κυβέρνηση απέλυε και προσλάμβανε με καθαρά πολιτικά κριτήρια υπαλλήλους της επιλογής της.
Συχνά, οι εργαζόμενοι συγκεντρώνονταν μπροστά από το υπουργείο Οικονομικών, ζητώντας την επαναπρόσληψή τους ακόμη και τη μονιμοποίησή τους.
Η πλατεία που ενώνει την οδό Σταδίου με την περιοχή πίσω από την πλατεία Καρύτση, γνωστή σε όλους ως Πλατεία Κλαυθμώνος, πήρε το όνομά της όταν το 1878 ο συγγραφέας και αρθρογράφος της εφημερίδας «Εστία», Δημήτριος Καμπούρογλου, σε χρονογράφημά του τής έδωσε αυτό το όνομα, έχοντας ως αφορμή συγκέντρωση απολυμένων δημοσίων υπαλλήλων που ζητούσαν τη μονιμοποίησή τους «μετά κλαυθμών και οδυρμών».
Ποιοι απολαμβάνουν το καθεστώς μονιμότητας
Της συνταγματικής κατοχύρωσης ή προστασίας της μονιμότητας απολαύουν (άρθρο 103 παρ. 4 και 6):
- Οι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις, εφόσον αυτές υφίστανται. Δηλαδή άπαντες οι τακτικοί πολιτικοί υπάλληλοι της Δημόσιας Διοίκησης ανεξαρτήτως κατηγορίας, κλάδου ή βαθμού καθώς και το πολιτικό προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων.
- Οι κατέχοντες οργανικές θέσεις στη διοικητική ιεραρχία των Υπηρεσιών του Ελληνικού Κοινοβουλίου υπάλληλοι, οι οποίοι κατά τα λοιπά διέπονται εξ’ ολοκλήρου στις διατάξεις του Κανονισμού της Βουλής.
- Οι κατέχοντες οργανικές θέσεις στη διοικητική ιεραρχία των Ο.Τ.Α. και τα λοιπά Ν.Π.Δ.Δ. υπάλληλοι.
Αντίστοιχα, της συνταγματικής εγγύησης της μονιμότητας εξαιρούνται (άρθρο 103 παρ.5):
- Οι μετακλητοί υπάλληλοι, δηλαδή οι ανώτατοι διοικητικοί υπάλληλοι που κατέχουν θέσεις εκτός της υπαλληλικής ιεραρχίας, δύνανται να εξαιρούνται με Νόμο.
- Οι υπάλληλοι της Προεδρίας της Δημοκρατίας, των γραφείων του Πρωθυπουργού, των Υπουργών και των Υφυπουργών.
- Το προσωπικό που προσλαμβάνεται για ορισμένη χρονική περίοδο με σχέση ιδιωτικού δικαίου για την κάλυψη είτε πρόσκαιρων είτε απρόβλεπτων και επειγουσών αναγκών.
