Ενέργεια, το νέο ευρωπαϊκό δίλημμα: Τα MAGA προβλήματα και οι ρωσικοί… ψίθυροι

Ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο Ντόναλντ Τραμπ με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έφερε μαζί του έναν νέο κύκλο γεωοικονομικής αβεβαιότητας, αλλά και ένα παλιό ενεργειακό δίλημμα για την Ευρώπη: να ξανανοίξει, επισήμως, την πόρτα στο ρωσικό φυσικό αέριο ή όχι;

Η απόφαση δεν είναι εύκολη, ούτε τεχνική. Είναι βαθύτατα πολιτική και ενέχει στρατηγικά ρίσκα.

Μετά τη ρήξη με τη Ρωσία το 2022, λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, όταν η ΕΕ απέκλεισε σταδιακά τις ρωσικές ενεργειακές εισαγωγές, η Ευρώπη στράφηκε αποφασιστικά προς τις ΗΠΑ, επενδύοντας στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και την πράσινη μετάβαση.

Αλλά σήμερα, το γεωπολιτικό τοπίο μοιάζει πάλι μεταβλητό.

Βέβαια, ο Γιάννης Μπασιάς, ενεργειακός αναλυτής και πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) μιλώντας στο CNN Greece, ξεκαθαρίζει ότι:

«Η Ευρώπη παίρνει πολύ φυσικό αέριο από τη Ρωσία και συνεχίζει. Το 2024 εισήγαγε περισσότερο από ότι το 2023, σε LNG και σε φυσικό αέριο αγωγών, δηλαδή γύρω στα 45 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα πήρε από τη Ρωσία τα μισά LNG και τα άλλα μισά μέσω των αγωγών -που κλείσανε τώρα- από την Ουκρανία και η Αμερική αντί για 45 έστειλε 57 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα».

«Δεν σημαίνει ότι δεν έπαιρνε η Ευρώπη φυσικό αέριο από την Ρωσία. Αυτό που ενδιέφερε αυτούς που φοβόντουσαν να το πουν και τώρα έχουν αρχίσει να το λένε σιγά σιγά, είναι ότι θέλουν περισσότερο, διότι, αλλιώς τους στοιχίζει “ο κούκος αηδόνι” με το αμερικανικό, το οποίο πρέπει να κάνει 6000 ναυτικά μίλια για να φτάσει από την Αμερική, το Τέξας ή την Λουιζιάνα, στο Ρότερνταμ και στο Βέλγιο».

Το «America First» κλονίζει και την ενεργειακή ασφάλεια

Εξάλλου, το δόγμα «America First», δεν αφήνει ανεπηρέαστες τις ενεργειακές εξαγωγές.

Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το LNG προς την Ευρώπη ενδέχεται να περιοριστεί —είτε λόγω κρατικής παρέμβασης, είτε λόγω ανακατεύθυνσης των φορτίων προς την Ασία, για εμπορικούς λόγους.

«Οι ΗΠΑ δεν μπορούν αν δώσουν πολύ περισσότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη και γενικότερα στην υδρόγειο», εκτιμά ο Γ. Μπασιάς.

«Διότι δεν έχει τις εγκαταστάσεις για να υγροποιήσει τόσο φυσικό αέριο και να το βάλει στα καράβια, να το στείλει εκτός», τονίζει.

Η Μαρί Σαμούελσεν, ενεργειακή αναλύτρια του ευρωπαϊκού think tank CEPS, δηλώνει:

«Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει δείξει ήδη από την πρώτη του θητεία πως θεωρεί τις εξαγωγές ως μοχλό πίεσης και διαπραγμάτευσης. Αυτό σημαίνει ότι το LNG δεν είναι πλέον εγγυημένο ούτε πολιτικά, ούτε ποσοτικά».

«Η Ευρώπη πρέπει να περιμένει μετά το 2027, ώστε να υπάρξουν καινούργιοι σταθμοί υγροποίησης στην Αμερική και να ανεβάσει την ποσότητα που μπορεί να στέλνει σε εξαγωγές», σημειώνει από την πλευρά του ο Γιάννης Μπασιάς.

«Αυτό είναι το μεγάλο κόλπο το οποίο Ρώσοι και Αμερικάνοι το έχουν συζητήσει, -όπως το συζητάμε εμείς τώρα- ίσως γύρω από ένα τραπέζι, χωρίς να βγει προς τα έξω, αλλά είναι αναγκαιότητα και για την Αμερική, διότι δεν θέλει η ίδια έτσι κι αλλιώς να βρεθεί σε πάρα πολύ δύσκολη κατάσταση».

Η ρωσική επιστροφή στο τραπέζι, έστω και ψιθυριστά

Παρά την ισχύουσα δέσμη κυρώσεων κατά της Μόσχας, η ιδέα της επαναφοράς του ρωσικού φυσικού αερίου στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη δεν έχει εξαφανιστεί. Αντιθέτως, επανέρχεται στο περιθώριο των πολιτικών συζητήσεων. Ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ουγγαρία, δεν έχουν κρύψει την προτίμησή τους για οικονομικά συμφέρουσες λύσεις — ακόμη και αν αυτές περιλαμβάνουν ρωσικό αέριο μέσω τρίτων χωρών ή παρακαμπτήριων διαδρομών.

Ο Γ. Μπασιάς αναφέρει σχετικά ότι: «Ιδιαίτερα στη Γερμανία αλλά και σε άλλες χώρες, το σκεφτόντουσαν αλλά φοβόντουσαν μην κατηγορηθούν ως ρωσόφιλοι. Με το που βγήκε ο Τραμπ και είδανε ότι ο Πρόεδρος της Αμερικής τα συζητούσε με τον Ρώσο Πρόεδρο, αισθάνθηκαν πιο απελευθερωμένοι. Οπότε τι κάνανε; αρχίσανε να το βγάζουν σιγά σιγά και στο Κοινοβούλιο και παντού ότι κάποια στιγμή ίσως θα πρέπει να ξανά πάρουμε φυσικό αέριο από τη Ρωσία.

Την ίδια στιγμή, αναλυτές επισημαίνουν ότι η Μόσχα επιθυμεί να σπάσει την «ενεργειακή απομόνωση» που της έχει επιβληθεί, και είναι έτοιμη να προσφέρει δελεαστικές τιμές και συμβόλαια, με στόχο να σπείρει ρήγματα εντός της Ε.Ε.

Nord Stream: Το σύμβολο εξάρτησης που επανέρχεται στο τραπέζι

Με φόντο την αβεβαιότητα στις σχέσεις ΗΠΑ–Ε.Ε., επανέρχεται στο προσκήνιο μια ιδιαίτερα ευαίσθητη συζήτηση: Το ενδεχόμενο επαναλειτουργίας των υπολοίπων τμημάτων των αγωγών Nord Stream και Nord Stream 2.

Αν και οι καταστροφές στους αγωγούς το 2022 –από ανεξιχνίαστες εκρήξεις στη Βαλτική Θάλασσα– ανέκοψαν τη ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Κεντρική Ευρώπη, τεχνικά τμήματα των αγωγών παραμένουν άθικτα. Σύμφωνα με ρεπορτάζ γερμανικών μέσων, κύκλοι στη βιομηχανία και σε ορισμένα πολιτικά γραφεία δεν αποκλείουν την επανεκκίνηση, ως «έσχατη λύση» αν η ενεργειακή κρίση επιδεινωθεί.

Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός που επισημαίνει και ο Γιάννης Μπασιάς, ότι «ένα μήνα πριν ορκιστεί ο πρόεδρος Τραμπ, ένας συνεργάτης του, ο οποίος είχε χρηματοδοτήσει επίσης την καμπάνια του για να βγει, είχε ζητήσει από την αμερικανική κυβέρνηση να δοθεί άδεια να του δοθεί η άδεια να διαπραγματευθεί το ξανά ξεκίνημα του Nord Stream».

«Και πρώτοι που χειροκροτήσανε την προοπτική αυτή ήταν η Δανία. Δηλαδή ενδιαφέρει πάρα πολύ την περιοχή, διότι έχουν ανάγκη»

Ο Φρίντριχ Κούνκελ, ενεργειακός αναλυτής του ινστιτούτου DIW Berlin, τονίζει: «Ο Nord Stream είναι σύμβολο μιας αποτυχημένης στρατηγικής εξάρτησης. Αν επιστρέψουμε σε αυτόν, δεν πρόκειται για ενεργειακή λύση, αλλά για γεωπολιτική υποχώρηση».

Από την πλευρά της, η Ρωσία αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο επισκευών ή παράκαμψης των κατεστραμμένων τμημάτων, με τη Μόσχα να προτείνει εναλλακτικές ροές μέσω Τουρκίας ή νέων αγωγών.

Ωστόσο, στις Βρυξέλλες επικρατεί επιφυλακτικότητα: οποιαδήποτε επανεκκίνηση θα συνιστούσε ρήγμα στην ενιαία στρατηγική απεξάρτησης.