Σε μία πρώτη αποτίμηση της πρόσφατης συνάντησης του προέδρου της Τουρκίας με την πρωθυπουργό της Ιταλίας, ο Δρ Σπύρος Μπελεγράτης Αντιστράτηγος ε.α, αναλύει στο CNN Greece πώς οι οικονομικές επαφές αλλά και συνεργασίες στο τομέα της άμυνας δεν αποτελούν ένα νεωτερικό στοιχείο στις σχέσεις των δύο χωρών. Πρόκειται για την τέταρτη Διακυβερνητική Διάσκεψη Κορυφής, με την πρώτη αντίστοιχη να έχει λάβει χώρα το έτος 2008 ενώ οι προηγούμενες πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 2012 και 2022. Επί της ουσίας και σύμφωνα με τα εκατέρωθεν ανακοινωθέντα, τα κυριότερα θέματα που συζητήθηκαν αφορούν την Άμυνα, το ΝΑΤΟ, τις εξελίξεις στην Ουκρανία, το μεταναστευτικό την ενέργεια, την τρομοκρατία, την Γάζα, την Συρία, την Λιβύη, τους ενεργειακούς πόρους, και το περιβάλλον.
Κατά τον Δρ Μπελεγράτη οι εν λόγω «βέβαια επαφές και συζητήσεις, προκαλούν βέβαια την υποκρυπτόμενη ή εμφανή δυσφορία του Ισραήλ, ενώ και άλλα κράτη της περιοχής εκφράζουν ήδη προβληματισμούς, για την δυνατότητα μείωσης των εντάσεων στην ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι εκφρασθείσες θέσεις αναθεωρητισμού της γείτονος». Από την άλλη πλευρά, επισημαίνει ότι ο προφανής στόχος του κ. Ερντογάν εντοπίζεται στην «προσπάθεια επαύξησης της οικονομικής συνεργασίας με την Ιταλία, αλλά και στην πιθανότητα έμμεσης αποκόμισης ωφελημάτων από το νέο πακέτο επενδύσεων στην άμυνα, της ΕΕ». Αναφέρεται βέβαια στο θέμα της ρήτρας εθνικής διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ, που θα δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο 650 δισ. ευρώ για τα επόμενα τέσσερα έτη, αλλά και το πρόγραμμα SAFE, που αποτελεί δανειοδοτικό εργαλείο ύψους 150 δισ. ευρώ για επενδύσεις σε βασικούς αμυντικούς τομείς όπως η πυραυλική άμυνα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και η κυβερνοασφάλεια.
Οι κατασκευαστικές «προσομοιώσεις αμυντικής παραγωγής» με όσα έχει ήδη διακηρύξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τον χαρακτήρα «Made inEurope», αλλά και οι πιθανοί τρόποι παράκαμψης από τις πρόσφατες συμφωνίες επί του θέματος σε ανώτατο Ευρωπαϊκό επίπεδο, αποτελεί θέμα που χρήζει περαιτέρω επεξήγησης από την Ιταλική πλευρά, συμπληρώνει. Σύμφωνα με τον Δρ Μπελεγράτη είναι εμφανές ότι η πιθανή ένταξη παραγωγής και διακίνησης αμυντικής τεχνολογίας εκτός Ευρώπης για κάλυψη αναγκών των χωρών της, θα πρέπει να επαναξιολογηθεί και να αιτιολογηθεί επαρκώς. Όπως υπογραμμίζει «οίκοθεν νοείται ότι σε καμιά περίπτωση κατά την άποψή μας δεν θα πρέπει να διατίθενται οικονομικοί πόροι της Ένωσης, σε άλλες χώρες με τον κανόνα του γεωοικονομικού ή άλλου είδους οφέλους ή κέρδους».
Αν η συγκεκριμένη πρόσφατη νέα συνάντηση κορυφής των δύο Χωρών, αποτελέσει μία «νέα εκκίνηση» στις σχέσεις τους σύμφωνα με την κυρία Μελόνι, ή ακόμη θα «συμβάλλει στην σταθερότητα και ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου» μένει να αποδειχθεί στην πράξη κατά το εγγύς μέλλον, καταλήγει.
Τα κρυφά μηνύματα της συνάντησης
Σταχυολογώντας μερικά από τα θέματα που συζητήθηκαν στην διάσκεψη κορυφής Τουρκίας – Ιταλίας στην Ρώμη, ο Δρ Μπελεγράτης σημειώνει με έμφαση την εξέταση τρόπων «απελευθέρωσης θεωρήσεων εισόδου στην ΕΕ», την «συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης», την «αντιτρομοκρατική συνέργεια» την εξέταση τρόπων «επικαιροποίησης θεμάτων τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας και ΕΕ» και τέλος την «επίλυση διαφορών για τα θαλάσσια σύνορα» με βάση το «διεθνές δίκαιο και την αρχή της ισότητας». Ωστόσο προσθέτει με ιδιαίτερη έμφαση, την απουσία αναφοράς στο Δίκαιο των Θαλασσών («United NationsConvention on the Law of the Sea» του έτους 1982), την προσπάθεια παράκαμψης του Ευρωπαϊκού Κεκτημένουπου έχει ήδη ενσωματώσει το υπόψη Δίκαιο, την απουσία αναφοράς στα τεκταινόμενα στο εσωτερικό της Τουρκίας και τον αναθεωρητικό ρόλο της, και τέλος, την απουσία αναφοράς στην απειλούμενη από την γείτονα Κυπριακή Δημοκρατία για την «δημιουργία δύο κρατών στο νησί», ανεξαρτήτως αν η εν λόγω χώρα είναι κράτος μέλος της ΕΕ και κείται στην ανατολική Μεσόγειο.
Επί του πρακτέου, εκτιμά ότι οι επαφές μεταξύ των δύο χωρών φαίνεται ότι έχουν άρωμα περισσότερης «συναλλακτικής οικονομίας», με στόχο την αύξηση των μεταξύ τους εμπορικών ανταλλαγών κατά 10 περίπου δισ. στο άμεσο μέλλον.
«Είναι ίσως και η απόρροια του παιγνίου ισχύος των Μεγάλων Δυνάμεων, για την διακίνηση της παγκόσμιας τεχνολογικής καινοτομίαςστις αλυσίδες εφοδιασμού, κατ’ αντιστοιχία με τις σοβούσες γεωπολιτικές διεκδικήσεις» υπογραμμίζει.
Η Τουρκία επιθυμεί διακαώς την διατήρηση ανέπαφων των υφισταμένων αγορών και ιδιαίτερα εκείνων της Δύσης, λόγω υψηλής χρηματοοικονομικής τους απόδοσης. Εκ παραλλήλου, Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία στοχεύουν στην διατήρηση του χαμηλού κόστους εργασίας παραγωγής τεχνολογικού εξοπλισμού χωρών όπως η Τουρκία, αλλά και η περαιτέρω διείσδυση σε αγορές της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής ή της Ασίας, μέχρι την σταθεροποίηση των επιπτώσεων της σοβούσας δασμολογικής αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ.
Σε αυτό το κάδρο παραθέτει το πρόσφατο παράδειγμα της Αμερικανικής και όχι μόνο οικονομίας, όπως επιβεβαιώθηκε κατά την διάρκεια της πανδημικής κρίσης του COVID 19, σημειώνοντας ότι δεν θα πρέπει να αφήνει περιθώρια εφησυχασμού και για τους Ευρωπαίους εταίρους μας.
Η διαπίστωση ότι μεγάλες χώρες εξαρτώνται υπερβολικά από το ονομαζόμενο «στενό της Taiwan» για την παραγωγή και διακίνηση απαιτουμένου ηλεκτρονικού εξοπλισμού όπως οι ημιαγωγοί (chips war), προδιαθέτει για τους κανόνες μεταφοράς τεχνολογίας από την Δύση στην ανατολή, με βάσει το οικονομικό κέρδος. Συνεπώς, υπογραμμίζει ότι αναγκαιεί η επανεξέταση από πλευράς της Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της στάσης και συμπεριφοράς ορισμένων κρατών στο εγγύς περιβάλλον της γηραιάς ηπείρου, που απειλούν το υφιστάμενο “status quo” και τους κανόνες Διεθνούς Δικαίου. Προς τούτο, επιβάλλεται όπως υποστηρίζει ν’ αντιληφθούν οι ηγεσίες φίλα διακείμενων αλλά Συμμάχων χωρών, ότι η μεταφορά τεχνολογίας αλλά και εξελιγμένων οπλικών συστημάτων, σε κράτη που δεν καλύπτουν επαρκώς τον δείκτη συμμόρφωσης του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου αλλά και τις προβλέψεις της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), βρίσκονται μακριά από τις θέσεις των οραματιστών της Ενωμένης Ευρώπης.
Οι επαφές Μελόνι με Τραμπ
Σύμφωνα με τον Δρ. Μπελεγράτη θα πρέπει να λάβουμε υπόψη, ότι η συνάντηση κορυφής μεταξύ των δύο χωρών, πραγματοποιήθηκε μετά το πρόσφατο ταξίδι της κ. Μελόνι στις ΗΠΑ.
Η Ιταλίδα Πρωθυπουργός φαίνεται να ξεχωρίζει στις επιλεγμένες επαφές του Προέδρου των ΗΠΑ κ. Tραμπ, σε μια προσπάθεια επανακαθορισμού των σχέσεων του με την Ευρώπη αλλά και το διεθνές στερέωμα.
Επισημαίνει, ότι η νέα Αμερικανική Διοίκηση του Λευκού Οίκου, ακολουθεί σημαντικότατες διαφοροποιήσεις όχι μόνο στην γεωπολιτική σκακιέρα, αλλά και στην δασμολογική πολιτική της, επηρεάζοντας βέβαια και την Ευρώπη. Ταυτόχρονα, αναφέρει ότι περιορίζει τους μέχρι πρόσφατα διατιθέμενους πόρους σε αρκετές περιοχές της υφηλίου, για να αντιμετωπίσει σε γεωπολιτικό και τεχνολογικό επίπεδο την επαναπροσδιοριζόμενη από την ίδια «κύρια απειλή», δηλαδή την Κίνα. Ειδικότερα και με βάση νεότερες κατευθύνσεις της Αμερικανικής πολιτικής, για να προσανατολισθούν περισσότεροι οικονομικοί ή άλλοι πόροι ισχύος των ΗΠΑ στην περιοχή του Ινδοειρηνικού, εξασκούνται ήδη έμμεσες πιέσεις σε συμμαχικές ή φιλικές χώρες, για επαύξηση των αμυντικών τους δαπανών. Ο κύριος στόχος της συγκεκριμένης «προτροπής», εντοπίζεται κατά τον ίδιο, στην ανάληψη μεγαλύτερου αποτρεπτικού ρόλου φίλων ή συμμάχων χωρών και του ΝΑΤΟ, έναντι έτερων γνωστών ή αναδυόμενων απειλών που καθορίσθηκαν ήδη από την νέα Εθνική Στρατηγική των ΗΠΑ. Εδώ ακριβώς επιθυμεί να αναλάβει κάποιο ρόλο και η Τουρκία, σε περιφερειακό τουλάχιστον επίπεδο.
Επίκεντρο διεθνών και όχι μόνο αναλύσεων επί του θέματος, αποτελεί η διαφαινόμενη εμβάθυνση της συνεργασίας στον αμυντικό τομέα Ιταλίας – Τουρκίας μετά την εξαγγελθείσα ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο μεταβίβαση επιχειρηματικών συγκροτημάτων της Ιταλικής Piaggio Aerospace στην γνωστή τουρκική εταιρεία Baykar (π.χ. παραγωγή UAVs). Η εν λόγω Ιταλική εταιρεία, με σημαντικές ιστορικές καταβολές, είχε πτωχεύσει το έτος 2018, αφού δεν είχε συνέλθει από τον ανταγωνισμό της δεκαετίας του 1990. Σύμφωνα με τον Δρ Μπελεγράτη από τότε υπήρξαν προσπάθειες εξεύρεσης αγοραστή, ανεξάρτητα αν ο προηγούμενος ιδιοκτήτης της, δηλαδή η MubadlaDevelopment Company (Αμπού Ντάμπι), διέθεσε 255 εκατομμύρια ευρώ για επαναγορά του χρέους της. Έτσι τον περασμένο Δεκέμβριο του 2024, η BaykarTechnologies του γαμπρού του Τούρκου προέδρου, έγινε ο νέος ιδιοκτήτης της Piaggio Aerospace.
