Η σύγκρουση Ινδίας – Πακιστάν, το «υπερόπλο» του νερού και οι γεωπολιτικές επιπτώσεις

Σε τεντωμένο σκοινί κινείται η ειρήνη στο Κασμίρ υπό τον φόβο πυρηνικής ανάφλεξης. Παρότι ανακοινώθηκε κατάπαυση του πυρός, υπάρχουν αναφορές για παραβιάσεις και από τις δύο πλευρές, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το πόσο θα διαρκέσει.

Οι δύο γειτονικές χώρες έχουν άλλωστε μια μακρά ιστορία συγκρούσεων.

Ο Λυκούργος Λιακάκος, Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου και Επιστημονικός Διευθυντής Κέντρου Μεσογειακού και Νησιωτικού πολιτισμού ΜΕΣΟΝΗΣΟΣ, εξηγεί στο CNN Greece πώς η πρόσφατη κρίση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, που πυροδοτήθηκε από την τρομοκρατική επίθεση της 22ας Απριλίου 2025 στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ, αποτελεί μια σοβαρή εξέλιξη στις μακροχρόνιες εχθροπραξίες των δύο πυρηνικά εξοπλισμένων γειτόνων. Εν μέρει οφείλεται στην συνεχόμενη δικτύωση του Πακιστάν με τρομοκρατικές ομάδες αφενός και στην κατάργηση του καθεστώτος ημι-αυτονόμησης του Κασμίρ από το 2019 από την Ινδία αφετέρου. Η ινδική απάντηση της 7ης Μαΐου, με πυραυλικά πλήγματα κατά στόχων στο Πακιστάν και στο υπό πακιστανικό έλεγχο (1/3) Κασμίρ, αναφέρει ότι αποτέλεσε τη μεγαλύτερη στρατιωτική ενέργεια από τον πόλεμο του 1971 και αποτυπώνει μια νέα ποιοτική κλιμάκωση, ειδικά ύστερα μετά τη μονομερή αναστολή της Συνθήκης Ινδού (Indus Water Treaty) από την Ινδία.

Παρά τα πρωτοφανή χαρακτηριστικά της κρίσης, που περιλαμβάνουν την απειλή χρήσης νερού ως στρατηγικού όπλου, εκτιμά ότι ένας εκτεταμένος πόλεμος ή μια πυρηνική σύρραξη παραμένουν δύσκολα σενάρια. Η Ινδία, που γνωρίζει καλά το γεωπολιτικό κόστος ενός γενικευμένου πολέμου και έχει ως στρατηγικό αντίπαλο/ανταγωνιστή την Κίνα στην περιοχή, επιδιώκει κατά τον κ. Λιακάκο να περιορίσει τις επιχειρήσεις της σε «χειρουργικά» χτυπήματα, στοχεύοντας υποδομές τρομοκρατών και αποφεύγοντας άμεση σύγκρουση με στρατιωτικούς στόχους. Από την άλλη, το Πακιστάν, αντιμέτωπο με βαθιά οικονομική κρίση και εσωτερική αστάθεια, δεν διαθέτει τη στρατηγική δυνατότητα να συντηρήσει έναν ευρείας κλίμακας πόλεμο. Επιπλέον, το ΑΕΠ της Ινδίας είναι δεκαπλάσιά υψηλότερο σε σχέση με εκείνο του Πακιστάν, με τον ετήσιο αμυντικό ινδικό προϋπολογισμός να είναι 8 φορές μεγαλύτερος από εκείνο του άσπονδου γείτονα του.

«Επιφυλακτική η Διεθνής Κοινότητα»

Παρά την ύπαρξη δομικών κινδύνων που αυξάνουν τις πιθανότητες κλιμάκωσης λόγω ενδεχομένων λανθασμένων υπολογισμών, όπως η υποβάθμιση της επικοινωνίας μεταξύ Νέου Δελχί και Ισλαμαμπάντ και τη μειωμένη επιρροή των δυτικών δυνάμεων (ως απόρροια του νέου πολυπολικού δυστοπικού περιβάλλοντος που συνυπάρχουν πολλοί πόλοι, σφαίρες επιρροής και περιφερειακές συγκρούσεις), η διεθνής κοινότητα εμφανίζεται επιφυλακτική στην αποφασιστική παρέμβαση.

Ο Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου προσθέτει πώς στο νέο πολυπολικό κόσμο, Κίνα, Ρωσία, και χώρες του Κόλπου διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην περιοχή.

«Η Κίνα αφενός χρηματοδοτεί άνω του 80% τις πακιστανικές ένοπλες δυνάμεις, ενώ οι χώρες του κόλπου εποφθαλμιούν μέσω των ανακηρυγμένων ενεργειακών πρότζεκτ μια πιο ενεργή παρέμβαση υπέρ της Ινδίας», δηλώνει.

Μετέτρεψαν το νερό σε υπερόπλο

Ωστόσο, ο πραγματικός κίνδυνος έγκειται στην ενσωμάτωση του νερού ως στρατηγικού όπλου. Υπενθυμίζεται πώς τον Απρίλιο, η Ινδία αποσύρθηκε από τη συμφωνία διαμοιρασμού ποταμών, η οποία προστατεύει την ευάλωτη υδροδότηση του Πακιστάν από το 1960.

Σύμφωνα με τον κ. Λιακακο, η αναστολή της ιστορικής Συνθήκης Ινδού, παρότι θεωρείται περισσότερο συμβολική, καθώς απαιτούνται πολλά δισ. ευρώ από Ινδία για να στήσει αποτελεσματικά φράγματα διακοπής ροής υδάτων, είναι πρακτικά επιζήμια. Συγκεκριμένα, όπως αναλύει δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο, αφού μελλοντικές ξηρασίες ή διαχειριστικά ζητήματα θα μπορούσαν να μετατραπούν σε αιτία στρατιωτικής σύγκρουσης. Η Ινδία λόγω κλιματικής κρίσης και αυξανόμενης ζήτησης εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού της θεωρεί ότι το 30% που της αναλογεί είναι υπερβολικά λίγο, ενώ το Πακιστάν από την άλλη μέσω του ποταμού εξαρτώνται σε ποσοστό 80% οι καλλιέργειες του.

Η αντιπαράθεση, εκτείνεται και στο πεδίο της πληροφόρησης. Η Ινδία ζήτησε από την πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter) να μπλοκάρει περισσότερους από 8.000 λογαριασμούς, ανάμεσά τους και λογαριασμούς διεθνών μέσων ενημέρωσης. Η πλατφόρμα συμμορφώθηκε με την εντολή, ωστόσο εξέφρασε τη διαφωνία της.

Ο φόβος των ανατροπών και οι δομικές πληγές

Για την Ελλάδα, η επιλογή της στήριξης της Ινδίας είναι γεωπολιτικά αναγκαία, υποστηρίζει ο Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου καθώς η Ινδία αποτελεί στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ και της ΕΕ, με σημαντική οικονομική δυναμική. Παράλληλα, η συμμετοχή της Ελλάδας στο φιλόδοξο έργο IMEC (India-Middle East-Europe Economic Corridor) προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, μειώνοντας τη γεωπολιτική επιρροή της Τουρκίας, η οποία εξοπλίζει και στηρίζει ενεργά το Πακιστάν.

Συνολικά, η κρίση του Μαΐου 2025, κατά τον κ. Λιακάκο αποτελεί προειδοποίηση για τις συνέπειες ενός κόσμου όπου οι δομικές συγκρούσεις δεν επιλύονται αλλά παραμένουν ως ανοιχτές πληγές, έτοιμες να εκραγούν ανά πάσα στιγμή. Εξού και τονίζει το πόσο κρίσιμο είναι η διεθνής κοινότητα, παρά τις δυσκολίες του νέου πολυπολικού συστήματος, να αναλάβει πρωτοβουλίες για την άμεση αποκλιμάκωση και την προώθηση ουσιαστικού διαλόγου. «Ο χρόνος για ειρηνικές λύσεις και θεσμική συνεργασία εξαντλείται πιο γρήγορα από ό,τι νομίζουμε», καταλήγει.