«Όλη η εξουσία στα χέρια του προέδρου»: Ποιος μπορεί να «φρενάρει» το σχέδιο κυριαρχίας Τραμπ

Δεν περνάει μέρα χωρίς ο Τραμπ να κάνει αισθητή την πολιτική παρουσία του, είτε κλιμακώνοντας την εκστρατεία του κατά του Χάρβαρντ με την απαγόρευση της εγγραφής ξένων φοιτητών, είτε προειδοποιώντας για την επιβολή δασμών στην Apple και την Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε διεκδικώντας τον απόλυτο έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας μέσω μαζικών απολύσεων.

Όλες αυτές οι αντιπαραθέσεις που έχει προκαλέσει ο Αμερικανός πρόεδρος με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο κατευθύνονται όλες προς έναν κοινό και τολμηρό στόχο: Την συγκέντρωση εξουσιών στο πρόσωπό του.

Ενώ οι συζητήσεις σχετικά με τα επιτρεπτά όρια της προεδρικής εξουσίας συνεχίζονται επί δεκαετίες, πολλοί ιστορικοί και συνταγματολόγοι πιστεύουν ότι η προσπάθεια του Τραμπ να συγκεντρώσει την εξουσία διαφέρει από εκείνη των προκατόχων του τόσο ως προς το βαθμό, όσο και ως προς το είδος, αναφέρει το CNNi.

Αρκετές φορές στην αμερικανική ιστορία, οι πρόεδροι έχουν προσπαθήσει να εφαρμόσουν μεμονωμένες πτυχές του σχεδίου του Τραμπ προκειμένου να μεγιστοποιήσουν την προεδρική επιρροή.

Ωστόσο κανένας δεν έχει συνδυάσει την αποφασιστικότητα του Τραμπ να παραβλέψει το Κογκρέσο και τα δικαστήρια, να παραδώσει τον έλεγχο στην εκτελεστική εξουσία και να κινητοποιήσει τον μηχανισμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης εναντίον όλων εκείνων που θεωρεί εμπόδιο στα σχέδιά του.

«Η ταχύτητα με την οποία κινήθηκε» η κυβέρνηση είναι πρωτοφανής, δήλωσε ο Πολ Πίρσον, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ.

Ο Γιουβάλ Λέβιν, διευθυντής κοινωνικών, πολιτιστικών και συνταγματικών σπουδών στο συντηρητικό American Enterprise Institute, πιστεύει επίσης ότι ο Τραμπ έχει στο μυαλό του μια πιο εκτεταμένη προεδρική εξουσία από την εποχή του Γούντροου Γουίλσον πριν από έναν αιώνα και πλέον.

«Θα γυρίσει μπούμερανγκ»

Ο ίδιος πιστεύει ότι η εκστρατεία του Τραμπ θα γυρίσει μπούμερανγκ αναγκάζοντας το Ανώτατο Δικαστήριο να αντισταθεί στις υπερβολές του και να περιορίσει την προεδρική εξουσία. «Νομίζω ότι είναι πιθανό η προεδρία ως θεσμός να βγει από αυτά τα τέσσερα χρόνια πιο αδύναμη και όχι ισχυρότερη», ανέφερε προσθέτοντας ότι «η αντίδραση που θα προκαλέσει η υπερβολική αυτοπεποίθηση του Τραμπ μακροπρόθεσμα, θα γυρίσει μπούμερανγκ εναντίον της εκτελεστικής εξουσίας».

Για τους υποστηρικτές του Τραμπ, το εύρος αυτής της εκστρατείας κατά της διάκρισης των εξουσιών είναι χαρακτηριστικό της προεδρίας του και όχι λάθος.

Ο Ράσελ Βόουτ, διευθυντής του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού και ένας από τους κύριους πνευματικούς αρχιτέκτονες της δεύτερης θητείας του Τραμπ, έχει υποστηρίξει ότι η συγκέντρωση περισσότερης εξουσίας στην προεδρία θα αποκαταστήσει στην πραγματικότητα τις ισορροπίες στο Σύνταγμα που είχαν διαταραχθεί από τους προκατόχους του στην πολιτική ηγεσία.

Σύμφωνα με τον Βόουτ, οι φιλελεύθεροι αποδυνάμωσαν τόσο τον πρόεδρο όσο και το Κογκρέσο για να μετατοπίσουν την επιρροή τους προς «παντοδύναμους “ειδικούς” καριέρας» σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Για να αποκατασταθεί η σωστή ισορροπία στο σύστημα, υποστήριξε ο Βόουτ, «η Δεξιά πρέπει» να απελευθερώσει την προεδρία «αποτινάσσοντας τα κακώς κείμενα που αναπτύχθηκαν τα τελευταία διακόσια χρόνια».

«Πρόεδρος είμαι, ό,τι θέλω κάνω»

Ο Τραμπ συνόψισε αυτή την άποψη σε δήλωσή του κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, λέγοντας πως «Το Άρθρο II (του Συντάγματος), μου δίνει το δικαίωμα να κάνω ό,τι θέλω ως πρόεδρος».

Νωρίτερα φέτος, ο Τραμπ υπέγραψε μια διακήρυξη προς τιμήν της 250ής επετείου της περίφημης ομιλίας «δώστε μου ελευθερία ή δώστε μου θάνατο» του Πάτρικ Χένρι, του πολιτικού ηγέτη της Αμερικανικής Επανάστασης.

«Αν ο αρχηγός σας είναι άνθρωπος με φιλοδοξία και ικανότητες, πόσο εύκολο είναι γι’ αυτόν να γίνει απόλυτος» είχε πει ο Χένρι προειδοποιώντας για έναν πρόεδρο που θα προσπαθούσε να καταχραστεί τις τεράστιες εξουσίες που είχε στη διάθεσή του: «Τι έχετε να αντιταχθείτε σε αυτή τη δύναμη; Τι θα απογίνετε λοιπόν εσείς και τα δικαιώματά σας; Δεν θα ακολουθήσει απόλυτος δεσποτισμός;».

Ο πολιτικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου Μπράουν, Κόρεϊ Μπρέτσναϊντερ, ο οποίος τόνισε αυτή την ομιλία στο πρόσφατο βιβλίο του «Οι Πρόεδροι και ο Λαός», έγραψε ότι ο Χένρι ήταν μεταξύ των ιδρυτών που αναγνώρισαν πιο ξεκάθαρα ότι η «προεδρία ήταν ένα γεμάτο όπλο και οι φαινομενικά καλοπροαίρετες εξουσίες της θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για κακό».

Θα καταφέρει ο Τραμπ να εξουδετερώσει τον διαχωρισμό των εξουσιών και να τις συγκεντρώσει όλες στην προεδρία, ενδεχομένως σε σημείο που να υπονομεύσει την αμερικανική ελευθερία και την ίδια τη δημοκρατία;

Ο Λέβιν, συγγραφέας του βιβλίου «American Covenant» του 2024 για το Σύνταγμα, δεν βλέπει τον Τραμπ να αποτελεί μια τόσο υπαρξιακή πρόκληση. Συμφωνεί ότι το Κογκρέσο είναι απίθανο να προβάλει μεγάλη αντίσταση στους ισχυρισμούς του Τραμπ περί απεριόριστης εξουσίας: «Η αδυναμία του Κογκρέσου, και το κενό που δημιουργεί η αδυναμία, είναι η βαθύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει το συνταγματικό μας σύστημα, ακόμη και τώρα», έγραψε ο Λέβιν, ο οποίος πάντως πιστεύει ότι το Ανώτατο Δικαστήριο τελικά θα περιορίσει τον Τραμπ.

«Το δικαστήριο θα ενισχύσει ταυτόχρονα την εξουσία του προέδρου στον εκτελεστικό τομέα… και θα περιορίσει τις προσπάθειες του προέδρου να παραβιάσει τη διάκριση των εξουσιών», προβλέπει ο Λέβιν.

Αριστεροί αναλυτές πάντως, είναι πολύ λιγότερο βέβαιοι ότι η πλειοψηφία του Ανώτατου Δικαστηρίου που διορίστηκε από τους Ρεπουμπλικάνους και ψήφισε την ουσιαστική απαλλαγή του Τραμπ από την ποινική δίωξη, θα τον περιορίσει.