Γιατί η Τουρκία διεκδικεί ρόλο «επιτήδειου ουδέτερου» στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν

Η σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν αναδιατάσσει τις γεωπολιτικές ισορροπίες, με την Τουρκία να επιδιώκει το ρόλο «μεσολαβητή» με στόχο την ενίσχυση του διεθνούς κύρους της Άγκυρας και όχι μόνον.

Σε μία πρώτη ανάγνωση ο Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου, Οθωμανολόγος – Τουρκολόγος και Νομικός, Δρ Δημήτρης Σταθακόπουλος, μας παραπέμπει στο βιβλίο του καθηγητή Φρανκ Βέμπερ, «O επιτήδειος ουδέτερος» σκιαγραφώντας την πάγια τακτική της γείτονος. Όπως εξηγεί, η Τουρκία επιδιώκει το συγκεκριμένο ρόλο για να ωφελείται και από τις δύο πλευρές.

Πρόκειται για ένα μοτίβο, αναφέρει, που είχε ακολουθήσει και στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, με την γειτονική χώρα να ωφελείται από αυτό.

Ως «επιτήδειος ουδέτερος» μεσολάβησε και στο θέμα των κυρώσεων του Ιράν, το οποίος όπως υπογραμμίζει «είχε βρει δίαυλο, διάδρομο μέσα από την Τουρκία και επικοινωνούσε με τον έξω κόσμο μέσω αυτής». Εν προκειμένω, η Άγκυρα επιδιώκει το ρόλο του ενδιάμεσου μεσολαβητή έχοντας βλέψεις στην επόμενη ημέρα.

Σύμφωνα με τον Δρ. Σταθακόπουλο, αν παραμείνει το καθεστώς στο Ιράν, τότε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα το «εξαργυρώσει» λέγοντας: ”Εγώ σε βοήθησα, σε στήριξα, ακόμα και τα ραντάρ του Κιουρετζίκ τα χρησιμοποίησα για να κατευθύνω επ΄ ωφελείας σου τα drone που πηγαίναν στο Ισραήλ”.

Σε περίπτωση που η Τεχεράνη χάσει, ο αναλυτής εκτιμά πως ο Πρόεδρος της Τουρκίας θα χρησιμοποιήσει ακριβώς το ίδιο επιχείρημα από την αντίστροφη πλευρά, δηλαδή θα πει στον Νετανιάχου: ”Χρησιμοποίησα τα ραντάρ του Κιουρετζίκ, ακριβώς για να βοηθήσω τα αεροπλάνα του Ισραήλ να βοηθήσουν το Ιράν και γενικώς να πέσει το καθεστώς των Μουλάδων και να επανέλθει μία φυσιολογική κατάσταση, φίλα προσκείμενη προς τη Δύση και όχι εχθρική προς το Ισραήλ. Επομένως στον εκδημοκρατισμό του Ιράν, βοήθησα εγώ ως Τουρκία”.

Διπλωματικό ντεμαράζ από Ερντογάν

O πρόεδρος της Τουρκίας επιδιώκει να αναδειχθεί σε καθοριστικό παράγοντα στις διπλωματικές εξελίξεις. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επιδοθεί σε ένα μπαράζ επαφών τις τελευταίες ημέρες. Είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον ιρανό ομόλογό του Μασούντ Πεζεσκιάν (16/06) όπου τόνισε πώς η Άγκυρα «είναι έτοιμη να αναλάβει ρόλο διευκόλυνσης για την άμεση λήξη των συγκρούσεων και την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για τα πυρηνικά». Πρόκειται για τη δεύτερη επικοινωνία των δύο προέδρων από την έναρξη των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ – Ιράν.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε επίσης τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ υπογραμμίζοντας ότι θεωρεί «τις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά που έχουν ξεκινήσει ως τη μόνη λύση για την επίλυση της διαμάχης».

Το ερώτημα είναι πώς μπορεί η Τουρκία να διεκδικεί το ρόλο του μεσολαβητή όταν από τη μία πλευρά έχει τοποθετηθεί υπέρ του Ιράν και παράλληλα είναι συνεπής στο αντιισραηλινό μέτωπο.

Ο Δρ Δημήτρης Σταθακόπουλος τονίζει πώς σε ένα δυτικό μάτι πρόκειται για παραδοξότητα, αλλά στην τουρική λογική και την πολιτική, είναι εντελώς φυσιολογικό.

«Η Τουρκία δημιουργεί καταστάσεις τέτοιες, που τον εχθρό της φροντίζει να τον κάνει φίλο της και τον φίλο της εχθρό με το καλό ή με το άγριο», συμπληρώνει. Κατά τον ίδιο πρόκειται για μία πάγια τακτική της ιστορικής διπλωματίας των Οθωμανών και των Τούρκων, η οποία μετρά αιώνες.

«Κάνουν τις … πάπιες για το Ιράν»

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Βλαντίμιρ Πούτιν συμφώνησαν κατά την τηλεφωνική τους επικοινωνία ότι η σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ πρέπει να τερματιστεί και να δοθεί άμεσα χώρος στη διπλωματία.

Σύμφωνα με τον Οθωμανολόγο -Τουρκολόγο αυτά είναι ευχολόγια. «Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα αλλά και η Τουρκία “ποιούν τη νήσσαν”, δηλαδή κάνουν την πάπια» υποστηρίζει ο Δρ Σταθακόπουλος διαφορετικά θα είχαν πάρει ανοιχτά το μέρος του Ιράν, κάτι που δεν έχουν κάνει.

Υπογραμμίζει πώς πρόκειται για μία κίνηση διόλου τυχαία καθώς κερδίζουν χρόνο για ηρεμία στα δικά τους ύδατα μετά και «από εξασφαλίσεις που έχουν πάρει από τις ΗΠΑ».

Η Μόσχα και το Πεκίνο κρατούν αποστάσεις από το Ιράν μετά τα χτυπήματα που έχει δεχτεί, φοβούμενοι περαιτέρω εμπλοκή και κυρώσεις. Προτιμούν να μείνουν “θεατές”, διατηρώντας τα δικά τους συμφέροντα αλώβητα.

Παράλληλα, υποστηρίζει πώς για να έρθει η ειρήνη θα έπρεπε να έχει συγκληθεί το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, κάτι που δεν έχει συμβεί. Άρα, λοιπόν εφόσον η Κίνα, η Ρωσία, οι ΗΠΑ που μετέχουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας και οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν κινούνται, φαίνεται πως έχουν πάρει απόφαση «σε μία υπόγεια συμφωνία που έχει γίνει μεταξύ τους, ότι ούτε η Ταιβάν θα κλονιστεί, ούτε η Ουκρανία θα κλονιστεί, επομένως ούτε το Ισραήλ στο θέμα του Ιράν».

Αναφέρει ότι όλοι προσβλέπουν στην επόμενη μέρα γι αυτό και ο Νετανιάχου δεν το κρύβει και καλεί δημοσίως το λαό του Ιράν να ξεσηκωθεί «κατά των δυναστών» και να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Το ζητούμενο, όπως τονίζει «είναι η πτώση του καθεστώτος και όχι η διάλυση του Ιράν», καθώς το δεύτερο «ξέρουν όλοι ότι δεν μπορεί να επέλθει και δεν συμφέρει κανέναν».