Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, λίγο πριν την επίσκεψή του στην Άγκυρα που κλείδωσε για τις 13 Μαϊου, απαντώντας στους ισχυρισμούς της Άγκυρας περί μονομερούς ενέργειας της Ελλάδας στα θαλάσσια πάρκα, χαρακτήρισε «παντελώς αδικαιολόγητη» την αντίδραση της Τουρκίας για μία πρωτοβουλία, η οποία όπως είπε «στο κάτω κάτω έχει περιβαλλοντικό χαρακτήρα».
«Η Ελλάδα ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας», ξεκαθάρισε μιλώντας από την καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες και στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής.
Ο πρωθυπουργός δηλώνοντας ικανοποιημένος από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής χτύπησε επίσης «καμπανάκι» στην Τουρκία συνδέοντας την βελτίωση των ευρωτουρκικών σχέσεων με την συμπεριφορά της Άγκυρας αλλά και τις εξελίξεις στο Κυπριακό.
«Ως προς τα ζητήματα που αφορούν τώρα την Τουρκία, θεωρώ ότι τα συμπεράσματα είναι ικανοποιητικά και για την Ελλάδα και για την Κύπρο. Γίνεται μία ρητή αναφορά στο πλαίσιο των προηγούμενων αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο καθορίζει τον τρόπο με τον οποίον μπορούν να βελτιωθούν οι ευρωτουρκικές σχέσεις: με έναν τρόπο ο οποίος θα είναι σταδιακός, αλλά υπό προϋποθέσεις και αναστρέψιμος σε περίπτωση που η Τουρκία αλλάξει συμπεριφορά».
«Η Ελλάδα θα προχωρήσει»
«Η Ελλάδα θα προχωρήσει στη δημιουργία αυτών των θαλάσσιων πάρκων, όπως έχω δεσμευτεί και στο πρόσφατο συνέδριο των Ωκεανών το οποίο διοργανώθηκε στην Αθήνα», είπε ο πρωθυπουργός και πρόσθεσε:
«Δεν θεωρώ ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η οποία είναι αναμφισβήτητη και μετρήσιμη, οδηγεί αυτόματα στην υπόθεση εργασίας ότι οι βασικές θέσεις της Τουρκίας όσον αφορά στο κρίσιμο ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν αλλάξει. Οι θέσεις αυτές παραμένουν θέσεις οι οποίες είναι βαθιά προβληματικές για την πατρίδα μας».
«Αυτό όμως δεν μας απαγορεύει να μπορούμε να συζητούμε, να διαμορφώνουμε ένα γενικότερο καλό κλίμα και να επενδύουμε περισσότερο στη θετική ατζέντα και λιγότερο στα θέματα τα οποία μας χωρίζουν και στα οποία ξεκάθαρα διαφωνούμε».
Στη ρητορική των προκλήσεων επιστρέφει η Τουρκία
Από την πλευρά της η Άγκυρα επιστρέφει στην προκλητική ρητορική με το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας να απευθύνει «προειδοποιήσεις» σχετικά με τη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων σε Αιγαίο και Ιόνιο.
Η πρώτη αντίδραση ήρθε από το υπουργείο Εξωτερικών της γείτονος με μία εμπρηστική ανακοίνωση που ανέφερε πως η Άγκυρα δεν θα δεχθεί «τετελεσμένα που μπορεί να δημιουργήσει η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηματισμούς, των οποίων το καθεστώς αμφισβητείται».
Εχθές, ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος (AKP) Ομέρ Τσελίκ δήλωσε ότι η Ελλάδα «σαμποτάρει» τη διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεων των δύο χωρών και ζήτησε να μην «εγκαταλείψει τον δρόμο της διπλωματίας». Σήμερα , το Υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας επιστρέφει στη ρητορικής της έντασης και στέλνει τελεσίγραφα κάνοντας λόγο για «νησιά και νησίδες του Αιγαίου που δεν έχει καθοριστεί η κυριαρχία τους».
Σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Hurriyet, πηγές από το Υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας τονίζουν ότι δεν θα αποδεχθούν «μονομερείς de facto καταστάσεις στο Αιγαίο», δηλώνοντας ότι βρίσκεται σε εγρήγορση για να προστατέψει τα συμφέροντά της.
Η δήλωση πηγών του υπουργείου Εθνικής Άμυνας της Τουρκίας
«Ανακοινώθηκε από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι στις 08 Απριλίου 2024 θα ανακηρυχθούν δύο μεγάλα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο και στο Ιόνιο Πέλαγος. Το Υπουργείο Εξωτερικών μας έχει αναλάβει τις απαραίτητες διπλωματικές πρωτοβουλίες σχετικά με τα πάρκα που σχεδιάζεται να κηρυχθούν και έχει δηλώσει ότι μονομερείς de facto καταστάσεις στο Αιγαίο δεν θα γίνουν αποδεκτές», αναφέρουν αρχικά οι πηγές του τουρκικού υπουργείου Άμυνας.
«Ως Υπουργείο είμαστε σε ετοιμότητα για να προστατεύσουμε τα δικαιώματα, τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις μας στο Αιγαίο και να αποτρέψουμε τις προσπάθειες της Ελλάδας για μονομερή δημιουργία καθεστώτος», προσθέτουν.
Κοινή γραμμή στη Σύνοδο Κορυφής για την Τουρκία
Κατά τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες γνωστοποιήθηκε ότι υιοθετήθηκαν τα συμπεράσματα για την Τουρκία.
Κατά τη στρατηγική συζήτηση, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη την κοινή ανακοίνωση του Ύπατου Εκπροσώπου και της Επιτροπής σχετικά με την κατάσταση των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων της γείτονος με την ΕΕ.Επισημαίνεται πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας σχέσης συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία.
Επανέναρξη και πρόοδος συνομιλιών για το Κυπριακό
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπογραμμίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην επανέναρξη και την πρόοδο των συνομιλιών για τη διευθέτηση του Κυπριακού για την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, υπενθυμίζοντας τα προηγούμενα συμπεράσματά του, παραμένει πλήρως προσηλωμένο σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού, εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η Ένωση και το κεκτημένο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην υποστήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, με όλα τα κατάλληλα μέσα που διαθέτει, καταλήγουν οι «27».
Έντονη αντίδραση της Άγκυρας για τα συμπεράσματα Συνόδου Κορυφής ΕΕ
Η Τουρκία κατηγορεί την ΕΕ για «έλλειψη στρατηγικού οράματος» με αφορμή το κείμενο που υιοθέτησε η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
Με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, η Άγκυρα εκφράζει την απόλυτη αντίθεσή της.
«Τα συμπεράσματα για την Τουρκία του Ειδικού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 17-18 Απριλίου 2024 είναι ένα ακόμη παράδειγμα της έλλειψης στρατηγικού οράματος της ΕΕ για την Τουρκία και τις παγκόσμιες εξελίξεις» υποστηρίζει η Τουρκία και προσθέτει «είναι αντιφατικό το γεγονός ότι το Συμβούλιο δεν έλαβε καμία απόφαση σχετικά με τις συστάσεις της κοινής ανακοίνωσης για τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας που εκπονήθηκε από τον Ύπατο Εκπρόσωπο Μπορέλ και την Επιτροπή, αν και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου τονίζουν ότι η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον να αναπτύξει μια συνεργασία και αμοιβαία επωφελή σχέση με την Τουρκία».
«Η Τουρκία δεν θα δεχτεί ποτέ μια προσέγγιση που συνδέει την πρόοδο στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ με το Κυπριακό. Είναι απαραίτητο να εγκαταλείψουμε μια συνεννόηση που ανάγει αυτές τις πολύπλευρες σχέσεις στο Κυπριακό. Μια τέτοια νοοτροπία δεν μπορεί να συμβάλει θετικά και εποικοδομητικά στο πρόβλημα, ούτε στα άλλα περιφερειακά και παγκόσμια ζητήματα», τονίζει το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.
Καταληκτικά το ΥΠΕΞ σημειώνει πως αν και η Τουρκία παραμένει προσηλωμένη στην ένταξη στην ΕΕ, ωστόσο απορρίπτει «τον επιλεκτικό περιορισμό της διμερούς συνεργασίας σε ορισμένους τομείς. Την επόμενη περίοδο, θα αναθεωρήσουμε τον διάλογό μας με την ΕΕ στη βάση της αμοιβαιότητας, λαμβάνοντας υπόψη τον ρυθμό, το επίπεδο και το εύρος των βημάτων της ΕΕ προς την Τουρκία».
