Πώς το πρόγραμμα εργασίας μπορεί να βλάψει την υγεία – Τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτό
Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει πώς το ακανόνιστο ωράριο εργασίας μπορεί να βλάψει τη συνολική υγεία και την κοινωνική ζωή, αλλά η νέα μελέτη εξετάζει τη σχέση μέσω μιας προσέγγισης «διάρκειας ζωής», παρατηρώντας πώς τα πρότυπα εργασίας επηρεάζουν την υγεία καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής αντί για ένα χρονικό σημείο.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS ONE, όρισε ως τυπικό πρόγραμμα εργασίας την έναρξη στις 6 π.μ. ή αργότερα και τη λήξη στις 6 μ.μ. Ως απογευματινό πρόγραμμα εργασίας νοείται η έναρξη στις 2 μ.μ. ή αργότερα έως τα μεσάνυχτα, ενώ ως νυχτερινά προγράμματα νοούνται οι βάρδιες που ξεκινούν στις 9 μ.μ. ή αργότερα και λήγουν στις 8 π.μ. Οι συμμετέχοντες είχαν «μεταβλητό» πρόγραμμα εάν είχαν χωριστές ή εναλλασσόμενες βάρδιες ή ακανόνιστα ωράρια.
«Περίπου τα τρία τέταρτα των εργασιακών προτύπων που παρατηρήσαμε δεν συμμορφώνονταν αυστηρά με τη σταθερή εργασία κατά τις ώρες της ημέρας καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιακών μας χρόνων», δήλωσε η Δρ. Βεν Ζούι Χαν, συγγραφέας της μελέτης και καθηγήτρια στη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας Silver του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό.
«Αυτό έχει επιπτώσεις», πρόσθεσε η Χαν, η οποία ειδικεύεται στην πολιτική κοινωνικής πρόνοιας με έμφαση στα παιδιά και τις οικογένειες.
«Τα άτομα με εργασιακά πρότυπα που περιλάμβαναν οποιοδήποτε βαθμό αστάθειας και μεταβλητότητας είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν λιγότερες ώρες ύπνου ανά ημέρα, χαμηλότερη ποιότητα ύπνου, χαμηλότερες σωματικές και ψυχικές λειτουργίες και μεγαλύτερη πιθανότητα να αναφέρουν κακή υγεία και συμπτώματα κατάθλιψης στην ηλικία των 50 ετών σε σχέση με τα άτομα με σταθερό τυπικό πρόγραμμα εργασίας», υποστηρίζει η Χαν, η οποία εξέτασε επίσης πώς αυτές οι συσχετίσεις εξαρτώνται από την κοινωνική θέση, που χαρακτηρίζεται από τη φυλή ή την εθνικότητα, το φύλο και την εκπαίδευση.
Τα εργασιακά πρότυπα δεκαετίες νωρίτερα επηρεάζουν την υγεία στη μέση ηλικία
Για να αξιολογήσει τα ζητήματα των εργασιακών μετατοπίσεων, η Χαν χρησιμοποίησε στοιχεία από περισσότερους από 7.300 συμμετέχοντες, εκ των οποίων περίπου το 50% ήταν λευκοί, το 33% μαύροι και το 19% ισπανόφωνοι. Συμμετείχαν στην Εθνική Διαχρονική Έρευνα Νεολαίας 1979, ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα Αμερικανών μεταξύ 14 και 22 ετών και ερωτήθηκαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Η εργασία σε ωράριο που δεν αλλάζει και στη συνέχεια η μετάβαση σε ασταθή ωράρια μεταξύ των ηλικιών 22 και 49 ετών σχετιζόταν σημαντικά με πιο κακή υγεία, διαπίστωσε η Χαν. Αυτό το μοτίβο συνδέθηκε επίσης με την αναφορά της χειρότερης υγείας και των συμπτωμάτων κατάθλιψης στην ηλικία των 50 ετών. Το μέγεθος της επίδρασης ήταν ισοδύναμο με την εκπαίδευση κάτω από το επίπεδο του λυκείου, και οι επιπτώσεις της εργασίας σε ασταθή ωράρια ήταν χειρότερες από εκείνες που είχε κανείς ως επί το πλείστον άνεργος.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης τάσεις που σχετίζονται με τη φυλή και το φύλο, όπως η μεγαλύτερη πιθανότητα για τους μαύρους Αμερικανούς να έχουν ωράρια που συνδέονται με χειρότερη υγεία και για τις γυναίκες να βιώνουν χαμηλότερης ποιότητας ύπνο, παρόλο που κοιμούνται περισσότερες ώρες.
Η έρευνα αποκαλύπτει τη σχέση ανάμεσα «στα πρότυπα απασχόλησης και της κοινωνικής θέσης, υπογραμμίζοντας τις σημαντικές ανισότητες στην υγεία μεταξύ εκείνων που έχουν πόρους και εκείνων που δεν έχουν δεν υπάρχει».
Τα αποτελέσματα της μελέτης δεν προκαλούν έκπληξη, αλλά είναι «πολύ επίκαιρα και ανησυχητικά», δήλωσε η Δρ. Σιαοσί Γιαό καθηγήτρια έρευνας υπηρεσιών υγείας στην Κλινική Mayo στη Μινεσότα σχολιάζοντας τη μελέτη.
Λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας ιδίως μετά την πανδημία, οι άνθρωποι εργάζονται όλο και περισσότερο με μη τυποποιημένα ωράρια σε σύγκριση με αρκετές δεκαετίες πριν, δήλωσε η Γιάο.
«Οι άνθρωποι σε υψηλότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση μπορεί να απολαμβάνουν την ευελιξία να εργάζονται από οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή, ενώ οι άνθρωποι στις λεγόμενες ευάλωτες κοινωνικές θέσεις μπορεί να μην έχουν επιλογή», πρόσθεσε η Γιάο.
«Ανησυχούμε συχνά για τους μισθούς και τις παροχές αυτών των εργαζομένων, αλλά αυτή η μελέτη επισημαίνει ότι τα μη τυποποιημένα ωράρια εργασίας και οι ώρες εργασίας ενδέχεται να θέτουν εγγενώς σε κίνδυνο τους εργαζόμενους.
«Ένα άτομο μπορεί να έχει κάποιους παράγοντες κινδύνου που το καθιστούν δύσκολο να βρει μια σταθερή δουλειά και πιο πιθανό να αναπτύξει μια ασθένεια», δήλωσε η Γιάο.
«Είναι δύσκολο να χρησιμοποιήσουμε τα τρέχοντα δεδομένα για να βγάλουμε ένα ασφαλές συμπέρασμα ότι τα ωράρια εργασίας/οι ώρες εργασίας προκάλεσαν τα δυσμενή αποτελέσματα για την υγεία», τόνισε.
Τα αποτελέσματα της έρευνας «συνάδουν με αυτό που γνωρίζουν όλοι στον τομέα της δημόσιας υγείας, δηλαδή ότι τα αποτελέσματα της υγείας κάποιου καθορίζονται από μια πληθώρα παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας που έχει, αφού ο τύπος της εργασίας καθορίζει την καθημερινότητά του και, κυρίως, το εισόδημά του και, επομένως, τους πόρους στους οποίους μπορεί να έχει πρόσβαση», δήλωσε η Δρ Λίνα Ουέν, συνεργάτης του CNNi για θέματα ευεξίας, ιατρός επειγόντων περιστατικών και επίκουρη καθηγήτρια πολιτικής και διαχείρισης της υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Milken Institute του Πανεπιστημίου George Washington. Η Ουέν δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Τα μη τυποποιημένα χρονοδιαγράμματα μπορεί να δυσχεράνουν τη διατήρηση συνηθειών του τρόπου ζωής που είναι σημαντικές για την καλή υγεία – όπως ο καλός ύπνος, το φαγητό σε κανονικές ώρες και το να περνάς χρόνο με τους αγαπημένους σου, δήλωσε ο Δρ Αζίζι Σέισας, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Μεταβατικών Επιστημών Ύπνου και Κιρκάρδιων Επιστημών στην Ιατρική Σχολή Μίλερ του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Οι δεσμοί μεταξύ της εκ περιτροπής εργασίας και της υγείας
Υπάρχουν διάφορες πιθανές θεωρίες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τα ευρήματα, αλλά η ίδια η μελέτη δείχνει μόνο συσχέτιση και όχι αιτιώδη συνάφεια, τονίζουν άλλοι ειδικοί.
Επιπλέον, η οικονομική αστάθεια ορισμένων μη τυποποιημένων εργασιών μπορεί επίσης να προκαλέσει άγχος, δήλωσε η Γιάο. Και όταν η εργασία αυτή περιλαμβάνει ανεξάρτητη εργασία, η έλλειψη σταθερού κοινωνικού περιβάλλοντος μπορεί να μειώσει την αίσθηση του ανήκειν και της ταυτότητας.
Ο ερευνητής ύπνου δρ. Κρίστιαν Μπένεντικτ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, σημείωσε ότι τα ευρήματα μπορεί να μην ισχύουν για όλους.
«Για παράδειγμα, η μελέτη της Δρ. Χαν δεν εξέτασε τους φυσικούς κύκλους ύπνου-αφύπνισης των ανθρώπων», δήλωσε ο Μπένεντκτ αναπληρωτής καθηγητής φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία. «Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε ότι η εργασία σε νυχτερινές βάρδιες μπορεί να είναι πιο κατάλληλη για άτομα που από τη φύση τους ξενυχτούν παρά για εκείνους που προτιμούν να ξυπνούν νωρίς».
Τι μπορείτε να κάνετε
Η αλλαγή του προγράμματος ή της εργασίας για αποφυγή των μη τυπικών ωρών εργασίας μπορεί να μην είναι εφικτή για κάποιους, αλλά μπορούν να χρησιμοποιήσουν άλλες στρατηγικές – όπως η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, η χαλάρωση και η ενασχόληση με φίλους και οικογένεια – για να αντισταθμιστεί πιθανή βλάβη από την εργασία, δήλωσε η Γιάο.
Επιπλέον, κάποιο είδος ρουτίνας ή προγράμματος γύρω από αυτή τη βάρδια μπορεί να διευκολύνει την προσαρμογή σε αυτές τις δραστηριότητες που προάγουν την υγεία – ειδικά τον ύπνο, πρόσθεσε η ίδια.
Η βελτιστοποίηση των συνθηκών ύπνου όσο το δυνατόν περισσότερο, όπως ο ύπνος σε σκοτεινό και δροσερό δωμάτιο μπορεί να βοηθήσει, δήλωσε με τη σειρά του ο Μπένεντικτ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και παλαιότερες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η αποχή από το φαγητό αργά το βράδυ εξουδετερώνει τις αρνητικές επιπτώσεις της εργασίας σε βάρδιες στην υγεία, πρόσθεσε.
Καλό είναι επίσης να υπάρχουν τακτικές εξετάσεις υγείας και καθοδήγηση από έναν επαγγελματία εάν προκύψουν επίμονες ανησυχίες για την υγεία.
«Ενσωματώνοντας αυτές τις στρατηγικές στην καθημερινή τους ζωή», δήλωσε ο Σέισας, «τα άτομα μπορούν να μετριάσουν προληπτικά τις αρνητικές επιπτώσεις των μη τυποποιημένων χρονοδιαγραμμάτων εργασίας στην υγεία τους και να προωθήσουν τη συνολική ευημερία παρά τους περιορισμούς που επιβάλλουν τα εργασιακά τους πρότυπα».
