Οι αστερίσκοι του σχεδίου Τραμπ: Τα «θολά» σημεία στη συμφωνία Ισραήλ – Χαμάς
Σε μια περίοδο όπου η Μέση Ανατολή παραμένει παγιδευμένη σε έναν φαύλο κύκλο βίας, εκεχειριών και εύθραυστης διπλωματίας, το λεγόμενο «Σχέδιο Τραμπ» με τη νέα συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς εγείρει ερωτήματα.
Παρουσιασμένη ως ένα ακόμη βήμα προς την ειρήνη, η συμφωνία αυτή φέρει πολλές ασάφειες — από τον ρόλο των μεσολαβητών μέχρι τις πραγματικές δεσμεύσεις των εμπλεκόμενων πλευρών. Πίσω από τους διπλωματικούς τίτλους και τις επίσημες δηλώσεις, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα: πρόκειται για ουσιαστική πρόοδο ή για μια ακόμη εκεχειρία με ημερομηνία λήξης;
Ο νoμικός, διεθνολόγος και καθηγητής στρατιωτικών σχολών Δρ. Ιωάννης Παπαφλωράτος απαντά στο CNN Greece πώς πρόκειται αδιαμφισβήτητα για μία συμφωνία η οποία δημιουργεί αισιοδοξία. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί, γιατί όλα θα φανούν στην εφαρμογή της. Υπενθυμίζει ότι πρόκειται για μία συμφωνία, η οποία περιλαμβάνει διάφορα στάδια και, ανάλογα με την εκπλήρωση του κάθε ενός εξ’ αυτών, θα προχωράει στον επόμενο. Στην παρούσα φάση, εξηγεί, οι δυνάμεις του Ισραηλινού Στρατού έχουν αποσυρθεί όπισθεν μίας συγκεκριμένης γραμμής στη Λωρίδα της Γάζας, διατηρώντας τον έλεγχο του 53% του εδάφους της.
«Τώρα, αναμένουμε από την πλευρά της Χαμάς, της τρομοκρατικής οργάνωσης που ήλεγχε τη Λωρίδα της Γάζας επί μακρόν, να απελευθερώσει όσους ομήρους κρατάει εδώ και δύο χρόνια και να επιστρέψει τις σορούς όσων εξ’ αυτών δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή», προσθέτει.
Οι προκλήσεις της υλοποίησης
Παρά τις διθυραμβικές δηλώσεις και την αισιοδοξία που καλλιεργήθηκε από διεθνείς μεσολαβητές, η υλοποίηση του λεγόμενου «Σχεδίου Τραμπ» και της πρόσφατης συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς προσκρούει σε ένα πλήθος σύνθετων και αλληλοσυγκρουόμενων παραγόντων, από την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών μέχρι τις αντιδράσεις εντός των ίδιων των παλαιστινιακών παρατάξεων και τις εσωτερικές πιέσεις στην ισραηλινή πολιτική σκηνή. Επομένως, οι προκλήσεις είναι μεγάλες. Την ίδια στιγμή, βασικά σημεία της συμφωνίας παραμένουν ασαφή ή σκόπιμα αόριστα, καθιστώντας την εφαρμογή της όχι απλώς δύσκολη, αλλά ενδεχομένως ανέφικτη.
«Αρχικώς, ας δούμε κατά πόσον η Χαμάς είναι εις θέσιν να εκπληρώσει το πρώτο σκέλος, δηλαδή να επιστρέψει τους (Ισραηλινούς και μη) ομήρους πίσω στις οικογένειές τους», αναφέρει ο Δρ. Παπαφλωράτος. Από κει και πέρα, όπως τονίζει, «εφ’ όσον το Ισραήλ πείστηκε να στείλει τις Ένοπλες Δυνάμεις του πίσω από μία γραμμή, θα δούμε εάν θα έχουμε αφοπλισμό της Χαμάς, πλήρη εκκένωση της Λωρίδας της Γάζας από τον Ισραηλινό Στρατό και παράδοση του ελέγχου της περιοχής σε αυτήν την (κάπως απροσδιόριστη) παλαιστινιακή επιτροπή. Επίσης, αναμένουμε να δούμε ποιος θα είναι ο ρόλος της διεθνούς επιτροπής που υπεσχέθη ο Πρόεδρος Τραμπ όπως και του Ιδρύματος Μπλερ». Μία άλλη πρόκληση που βάζει στο τραπέζι είναι το τι θα γίνει με τις «ομάδες Παλαιστινίων κακοποιών που έχει εξοπλίσει το Ισραήλ για να πολεμήσουν την Χαμάς. Ποιος θα είναι ο ρόλος τους και αν θα υπάρξει την επόμενη μέρα μία προσωπικότητα που θα ενώσει πολιτικά τους Παλαιστινίους της Λωρίδας της Γάζας με αυτούς της Δυτικής όχθης».
Το «Σχέδιο Τραμπ» και οι σχέσεις του Ισραήλ στην περιοχή
Το «Σχέδιο Τραμπ» έχει ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις για τις σχέσεις του Ισραήλ με τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής. Κατά τον Δρα Παπαφλωράτο, η δημιουργία του βασίστηκε στις στενές σχέσεις του Προέδρου των ΗΠΑ με τους ηγέτες μουσουλμανικών κρατών της περιοχής όπως είναι το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και σε μικρότερο βαθμό η Αίγυπτος. Aπό εκεί ξεκίνησε, όπως υπογραμμίζει, «προκειμένου να απομονώσει πολιτικά τη Χαμάς». Επιπρόσθετα, επισημαίνει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ χρησιμοποίησε και τη σχέση του με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να ασκηθεί η μέγιστη δυνατή πίεση στη Χαμάς. Μάλιστα, παραθέτει ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ υπεχρέωσε τον πρωθυπουργό του Ισραήλ κ. Νετανιάχου να ζητήσει συγγνώμη από το Κατάρ για την επιχείρηση που έλαβε χώρα πριν από λίγο καιρό στο έδαφος του Κατάρ εις βάρος στελεχών της Χαμάς. Εκτιμά πώς εάν όλα πάνε καλά, το επόμενο βήμα μετά την εκεχειρία και τη συμφωνία που θα υπογραφεί, θα είναι η «επέκταση» των συμφωνιών του Αβραάμ μεταξύ του Ισραήλ και άλλων μουσουλμανικών κρατών.
Η επίσκεψη του Ντόναλντ Τραμπ στο Ισραήλ στέλνει το σαφέστατο μήνυμα ότι «το Ισραήλ είναι ο πυλώνας της πολιτικής του στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, ότι δεν υπάρχει κράτος το οποίο θα επέλεγε αντί του Ισραήλ, και βεβαίως θέλει να πει στους Ισραηλινούς ότι είναι στο πλευρό τους και ότι άξιζαν οι υποχωρήσεις που έκαναν», τονίζει ο Δρ. Παπαφλώράτος. Παράλληλα, υπενθυμίζει πώς για πρώτη φορά οι Ισραηλινοί, έστω και εμμέσως, απεδέχθησαν να διαπραγματευτούν με μία τρομοκρατική οργάνωση. Μπορεί η κίνηση αυτή να είχε πολιτικό κόστος για τον κ. Νετανιάχου, όπως αναλύει, διότι ηγείται ενός βαθειά συντηρητικού κόμματος, μολαταύτα το όφελος από την απελευθέρωση των ομήρων είναι σαφώς μεγαλύτερο.
Οι επιδιώξεις της Τουρκίας
Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία επιχειρεί συστηματικά να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της στη Μέση Ανατολή και να τοποθετηθεί ως ένας ισχυρός περιφερειακός παίκτης με αυξημένο διπλωματικό βάρος. Η στάση της στο Παλαιστινιακό ζήτημα, οι επαφές με τη Χαμάς, αλλά και οι δημόσιες παρεμβάσεις του Τούρκου Προέδρου σε κρίσιμες στιγμές, καταδεικνύουν μια σαφή στρατηγική: την ενίσχυση της εικόνας της Τουρκίας ως υπερασπιστή των μουσουλμανικών συμφερόντων και ως μεσολαβητή σε περιφερειακές κρίσεις.
Σύμφωνα με τον Δρα Παπαφλωράτο, η Τουρκία θέλει να παραμείνει στην περιοχή. «Ο κ. Ερντογάν δεν περιμένει μόνον ανταλλάγματα από τους Αμερικανούς, διότι δεν εισέπραξε τίποτα σχεδόν πέραν υποσχέσεων και εγκωμιαστικών σχολίων κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Λευκό Οίκο», τονίζει . Η Άγκυρα θέλει να μείνει στο παιχνίδι, να έρθει σε ένα συμβιβασμό με το Ισραήλ στη Συρία και να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, καταδεικνύοντας ότι είναι ένας αξιόπιστος εταίρος και σύμμαχος, καταλήγει.
