Γάζα: Μετά την εκεχειρία, τι- Η συμφωνία της ελπίδας στη Μέση Ανατολή και οι σκιές που τη συνοδεύουν
Την ιστορική αυγή της Μέσης Ανατολής ευαγγελίζεται ο Ντόναλντ Τράμπ σε μια πανηγυρική Σύνοδο στο Σαρμ ελ Σέιχ, η οποία επισφράγισε την πρώτη φράση της εκεχειρίας.
Όταν το 2020, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωνε τις Συμφωνίες του Αβραάμ, μια σειρά διπλωματικών συμφωνιών που άνοιξαν τον δρόμο για τη σύναψη σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και αρκετών αραβικών χωρών, λίγοι πίστευαν ότι η Μέση Ανατολή θα μπορούσε να εισέλθει σε μια νέα εποχή.
Πέντε χρόνια μετά, η συμφωνία που υπεγράφη στο Σαρμ ελ Σέιχ, παρουσία 20 και πλέον ηγετών, φαίνεται να αντλεί πολιτικό και στρατηγικό βάθος από εκείνο το προηγούμενο, εκτιμούν οι ειδικοί. Παρά τις διαφορές στη συγκυρία και τη φύση της συμφωνίας, το ερώτημα παραμένει το ίδιο.
Είμαστε μπροστά σε μια ιστορική αυγή για τη Μέση Ανατολή ή πρόκειται για ακόμη ένα κεφάλαιο σε έναν κύκλο βραχύβιων ελπίδων; Ο αφοπλισμός της Χαμάς, η μεταπολεμική διοίκηση στη Γάζα, ο ρόλος των εγγυητών αλλά και η καρδιά του προβλήματος στη Μέση Ανατολή παραμένουν τα μελανά σημεία αυτής της συμφωνίας που ίσως σκιάζουν τις προσδοκίες για ένα πιο ειρηνικό αύριο.
Η υπογραφή της συμφωνίας ειρήνης στο Σαρμ ελ Σέιχ σηματοδοτεί ένα κρίσιμο σημείο καμπής για την περιοχή, επισφραγίζοντας την πρώτη φάση της εκεχειρίας έπειτα από χρόνια συγκρούσεων και διπλωματικών διεργασιών. Αν και η συμφωνία χαιρετίστηκε διεθνώς ως μια ελπίδα για σταθερότητα, παραμένει ανοιχτό το ποιο θα είναι το επόμενο βήμα στη διαδικασία αποκλιμάκωσης. Υπό αυτό το πρίσμα, μένει να αποδειχθεί στην πράξη αν υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση για βιώσιμη ειρήνη ή πρόκειται για μια εύθραυστη ανακωχή.
Μετά την εκεχειρία, τι;
ΗΠΑ, Αίγυπτος, Κατάρ και Τουρκία υπέγραψαν το έγγραφο της συμφωνίας εκεχειρίας για τη Γάζα. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι πρόκειται για ένα «πολύ αναλυτικό κείμενο» με ξεκάθαρους κανόνες που θέτει τις βάσεις για τη νέα φάση ειρήνης στη Μέση Ανατολή.
Η συμφωνία που υπεγράφη στο Σαρμ ελ Σέιχ προβλέπει, σε πρώτη φάση, τη σταθεροποίηση της εκεχειρίας μέσω ενός πλαισίου παρακολούθησης και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στις πληγείσες περιοχές. Παράλληλα, συμφωνήθηκε η έναρξη διαλόγου μεταξύ των εμπλεκομένων μερών με σκοπό την εξεύρεση μόνιμης πολιτικής λύσης.
Πρωτίστως δεν είναι ξεκάθαρο ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα όταν τελειώσει ο πόλεμος.
Μια μεταβατική διοίκηση, με επικεφαλής Παλαιστίνιους τεχνοκράτες και υπό την εποπτεία ενός διεθνούς οργανισμού, σχεδιάζεται να συσταθεί στη φάση 3.
Στο κείμενο της συμφωνίας, τονίζεται μεταξύ άλλων η ανάγκη εξάλειψης του εξτρεμισμού και της ριζοσπαστικοποίησης, σε όλες τους τις μορφές. Επίσης, γίνεται αναφορά στη δέσμευση για επίλυση μελλοντικών διαφορών, μέσω διπλωματικής προσέγγισης και διαπραγματεύσεων, και όχι μέσω βίας ή παρατεταμένων συγκρούσεων.
Σύμφωνα με το Reuters, προβλέπεται η αποστολή πλήρης βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας μέσω των Ηνωμένων Εθνών και των σχετικών οργανισμών χωρίς παρέμβαση από το Ισραήλ ή τη Χαμάς.
Μια εκεχειρία υπό δοκιμασία
Παρά την αισιοδοξία που προκάλεσε η συμφωνία, παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι όπως η εύθραυστη εμπιστοσύνη μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Οι προηγούμενες αποτυχίες παρόμοιων προσπαθειών καθιστούν την εφαρμογή της εκεχειρίας αβέβαιη. Παράλληλα, παρότι προβλέπονται παρατηρητές, δεν υπάρχει σαφές πλαίσιο κυρώσεων για την παραβίαση της συμφωνίας. Υπό αυτό το πρίσμα δεν πρέπει να αγνοούμε τις επόμενες κινήσεις στη γεωπολιτική σκακιέρα καθώς περιφερειακές και διεθνείς δυνάμεις με αντικρουόμενα συμφέροντα ενδέχεται να αποσταθεροποιήσουν την ειρηνευτική διαδικασία, είτε άμεσα είτε μέσω «πληρεξουσίων».
Εντούτοις, η συμφωνία του Σαρμ ελ Σέιχ αποτελεί αναμφίβολα ένα πρώτο, δύσκολο αλλά αναγκαίο βήμα προς την ειρήνη. Ωστόσο, η ιστορία έχει δείξει πως εκεχειρίες χωρίς πολιτική βούληση και μηχανισμούς «λογοδοσίας» συχνά αποδεικνύονται προσωρινές παύσεις και όχι πραγματικές λύσεις. Η πρόκληση τώρα είναι η εφαρμογή της συμφωνίας, η διατήρηση του διαλόγου, όπως η οικοδόμηση εμπιστοσύνης σε μια περιοχή όπου αυτή έχει «διαβρωθεί» από χρόνιες συγκρούσεις.
Συνεπώς, οι επόμενες φάσεις θεωρούνται οι πιο δύσκολες με αναλυτές να προειδοποιούν ότι το παράθυρο ευκαιρίας για μια βιώσιμη ειρήνη είναι στενό.
Κατά τη συνάντησή του με την Παλαιστίνια ομόλογό του, ο Γιώργος Γεραπετρίτης σημείωσε ότι παρότι τα όπλα σίγησαν στη Γάζα, ο δρόμος παραμένει μακρύς υπογραμμίζοντας ότι είναι επιτακτική ανάγκη να εφαρμοστεί το Σχέδιο πλήρως.
Την ίδια στιγμή, τόνισε ότι απαιτείται πλήρης συμμετοχή των Παλαιστινίων και της Παλαιστινιακής Αρχής σε όλες τις πτυχές της εφαρμογής του, στην ασφάλεια, στην ανθρωπιστική βοήθεια, στην ανασυγκρότηση της περιοχής.
«Με την εκκίνηση της πρώτης φάσης της πολιτικής λύσης, η Ελλάδα είναι ήδη ένα βήμα πιο κοντά στη διακηρυγμένη θέση της για την αναγνώριση του Κράτους της Παλαιστίνης», κατέληξε.
