Μέχρι πόσες φιλίες μπορεί να διαχειριστεί ο εγκέφαλός μας; Ο αριθμός που διχάζει τους επιστήμονες
Στην εποχή των social media, όπου οι άνθρωποι μπορούν να αισθάνονται συνδεδεμένοι με εκατοντάδες ή και χιλιάδες «φίλους», οι επιστήμονες υπενθυμίζουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να είναι σε θέση να χειριστεί μόνο έναν περιορισμένο αριθμό πραγματικών σχέσεων.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Robin Dunbar, γνωστός για τη θεωρία του σχετικά με τις νευρολογικές διεργασίες που διέπουν τις κοινωνικές σχέσεις, υποστηρίζει εδώ και δεκαετίες ότι το ανώτατο όριο είναι 150 άτομα, αναφέρει ο Independent. Αυτός ο αριθμός, γνωστός και ως «Αριθμός Dunbar», περιλαμβάνει όχι μόνο τους στενούς φίλους και την οικογένεια, αλλά και ανθρώπους που θα μπορούσε κανείς να χαιρετήσει άνετα σε ένα αεροδρόμιο στις 3 τα ξημερώματα.
«Πέρα από τους 150, οι σχέσεις γίνονται μονόπλευρες», εξηγεί ο Dunbar. «Το βασικό στοιχείο αυτού του κύκλου των 150 ανθρώπων είναι η αμοιβαιότητα».
Από τους 150, μόλις 5 είναι οι πιο στενοί άνθρωποι στη ζωή μας, οι 10 είναι άτομα που βλέπουμε τουλάχιστον μια φορά τον μήνα, περίπου 50 είναι οι γνωστοί που θα καλούσαμε στα γενέθλιά μας και οι υπόλοιποι θα ήταν καλεσμένοι στο γάμο μας.
Η θεωρία του Dunbar βασίζεται στη μελέτη της σχέσης ανάμεσα στο μέγεθος του νεοφλοιού – του τμήματος του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και τη γλώσσα – και τη δυνατότητα διατήρησης κοινωνικών δεσμών σε ανθρώπους και πρωτεύοντα θηλαστικά. Όσο μεγαλύτερος ο νεοφλοιός, τόσο περισσότερες σχέσεις μπορεί να διαχειριστεί ένα είδος.
Μήπως δεν υπάρχει όριο;
Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες με τον Dunbar. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης υποστήριξαν το 2021 ότι δεν υπάρχει κανένα όριο στον αριθμό των φίλων, και ότι σύγκριση ανθρώπων με άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά είναι παραπλανητική. Τα ζώα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους θηρευτές και να παλεύουν για την τροφή τους, καταστάσεις που ο σύγχρονος άνθρωπος δεν αντιμετωπίζει.
Ο Dunbar είχε απορρίψει τις αντιρρήσεις αυτές ως «εντελώς παράλογες», δηλώνοντας τότε στους New York Times ότι οι Σουηδοί ερευνητές «δεν φαίνεται να κατανοούν πώς λειτουργούν οι ανθρώπινες σχέσεις». Παράλληλα, υποστήριξε ότι η άνοδος των κοινωνικών δικτύων δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά τα ευρήματά του, τα οποία είχε πρωτοδημοσιεύσει το 1993: «Αν εξετάσουμε τη συχνότητα των αναρτήσεων, των τηλεφωνημάτων ή των μηνυμάτων, βλέπουμε τα ίδια επίπεδα», ανέφερε.
Τα οφέλη της φιλίας για την υγεία
Πέρα από τη θεωρητική διαμάχη για τον αριθμό των φίλων, οι ειδικοί τονίζουν ότι κάθε πραγματική φιλία έχει απτά οφέλη για την υγεία. Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά περισσότερο από 25%, ενώ η έλλειψη κοινωνικών δεσμών είναι τόσο επιβλαβής όσο το κάπνισμα 15 τσιγάρων την ημέρα, σύμφωνα με έκθεση της Κεντρικής Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ των ΗΠΑ από το 2023.
Έρευνα του Χάρβαρντ δείχνει ότι πάνω από 20% των Αμερικανών ενηλίκων δηλώνουν ότι νιώθουν μοναξιά, ενώ η υπερβολική χρήση των social media συνδέεται με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης και απομόνωσης. Οι άνθρωποι περνούν ολοένα και λιγότερο χρόνο με φίλους και οικογένεια, μειώνοντας έτσι τις ουσιαστικές επαφές πρόσωπο με πρόσωπο.
Η Κεντρική Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ αναφέρει ότι η ισχυρή κοινωνική σύνδεση προστατεύει από καρδιακές παθήσεις, άνοια και εγκεφαλικό επεισόδιο. Όπως σημειώνει ο καθηγητής επικοινωνίας Jeffrey Hall από το Πανεπιστήμιο του Κάνσας, «αρκεί ένας φίλος για να κάνει τη διαφορά». Ωστόσο, οι διαφορετικοί φίλοι μας επιτρέπουν να εκφράζουμε διαφορετικές πτυχές του εαυτού μας. «Αν θέλετε να έχετε μια πιο ουσιαστική ζωή, μια ζωή όπου αισθάνεστε δεμένοι και συνδεδεμένοι με τους άλλους, τότε όσο περισσότεροι φίλοι τόσο το καλύτερο».
