Άγγελος Συρίγος: Η πεισματική επιμονή της Ρωσίας στους όρους της οδηγεί στο ναυάγιο των συναντήσεων

«Η Ρωσία επιμένει πεισματικά στους όρους που έχει θέσει από την αρχή του πολέμου», υπογραμμίζει στο CNN Greece ο Άγγελος Μ. Συρίγος, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και βουλευτής της ΝΔ, εξηγώντας γιατί η Μόσχα βρίσκεται σήμερα σε πλεονεκτική θέση και γιατί η Ευρώπη και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αναζητούν κοινή στρατηγική.

Οι σταθερές θέσεις της Μόσχας

«Από τον Μάρτιο του 2022, όταν οι αντιπροσωπείες Ρωσίας και Ουκρανίας συναντήθηκαν στην Τουρκία, η Μόσχα ζητά τα ίδια πράγματα», σημειώνει ο κ. Συρίγος.

«Να μην ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, να κηρυχθεί ουδέτερη και αποστρατικοποιημένη, να αναγνωριστούν η Κριμαία και οι “Λαϊκές Δημοκρατίες” Ντονέτσκ και Λουχάνσκ ως ρωσικό έδαφος, και να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των ρωσόφωνων Ουκρανών».

Προσθέτει μάλιστα ότι «τους τελευταίους δύο μήνες η Ρωσία απαιτεί και την εκχώρηση όλου του εδάφους του Ντονέτσκ».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο Πούτιν είναι ο νικητής στο πεδίο της μάχης και δεν επιθυμεί ειρήνη, αλλά την αναγνώριση της νίκης του».

Οι οικονομικές πιέσεις και οι περιορισμοί τους

Ο Άγγελος Συρίγος σχολιάζει ότι οι οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ στη Ρωσία δεν έχουν αποφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

«Στις 22 Οκτωβρίου ο πρόεδρος Τραμπ επέβαλε κυρώσεις σε δύο από τις μεγαλύτερες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες, τη Lukoil και τη Rosneft. Πιστεύει ότι θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στα ρωσικά έσοδα με την πάροδο του χρόνου. Η Ευρώπη προσέθεσε τις δικές της νέες κυρώσεις την επόμενη ημέρα. Επρόκειτο για την 19η (ναι! δέκατη ένατη) δέσμη κυρώσεων εις βάρος της Ρωσίας», επισημαίνει.

«Εάν οι προηγούμενες 18 δέσμες υπήρξαν ατελέσφορες, είναι βέβαιον ότι και η τελευταία δέσμη δεν θα αλλάξει δραματικά τα πράγματα. Το ίδιο ισχύει και για τις κυρώσεις Τραμπ. Το εμπόριο, όμως, ΕΕ και ΗΠΑ με τη Ρωσία είναι πλέον πολύ περιορισμένο. Η Ρωσία γνωρίζει ότι η Δύση δεν μπορεί να ασκήσει πολύ πιο σοβαρές πιέσεις από αυτές που έχει ασκήσει μέχρι τώρα. Συνεπώς, ο Πούτιν διαπραγματεύεται από θέσεως ισχύος και έχει και τη βούληση να θέτει όρους».

Οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για οικονομική στήριξη

Παράλληλα, η Ευρώπη επιδιώκει να καλύψει τις οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας.

«Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, ανακοίνωσε ότι η Ε.Ε. “δεσμεύεται να καλύψει τις επείγουσες οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης των στρατιωτικών και αμυντικών της προσπαθειών”, οι οποίες εκτιμώνται σε πάνω από 130 δισ. ευρώ», αναφέρει ο κ. Συρίγος.

Η «γενναία» – όπως τη χαρακτηρίζει – δέσμευση αυτή, δημιουργεί νέα προβλήματα, καθώς «η εκπλήρωσή της θα επιβαρύνει σοβαρά τους ήδη υπερχρεωμένους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών».

«Η πρόταση να χρησιμοποιηθούν τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως εγγύηση για δάνειο ύψους 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία είναι νομικά περίπλοκη και πολιτικά αμφιλεγόμενη. Το Βέλγιο, όπου βρίσκονται τα περισσότερα από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, εξέφρασε επιφυλάξεις για ζητήματα ευθύνης και ζήτησε να διαμοιραστούν οι κίνδυνοι με την Ε.Ε.», εξηγεί.

Προσθέτει, ακόμη, ότι «για το σκοπό αυτό συζητήθηκε μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πρόταση να χρησιμοποιηθούν τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως βάση για ένα μεγάλο νέο δάνειο προς την Ουκρανία. Το δάνειο θα χρησιμοποιούσε ως εγγύηση δισεκατομμύρια δολάρια δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη, μέσω ενός περίπλοκου νομικού μηχανισμού που δεν θα τα κατάσχει άμεσα. Το αποτέλεσμα θα ήταν ένα δάνειο ύψους 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, άτοκο, το οποίο θα έπρεπε να αποπληρωθεί μόνο αν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις στην Ουκρανία στο τέλος του πολέμου».

Ως προς το «πάγωμα» του δανείου των 140 δισ. ευρώ της ΕΕ προς την Ουκρανία ο κ. Συρίγος εξηγεί: «Η τελική απόφαση ανεστάλη προς το παρόν λόγω ανησυχιών του Βελγίου για ζητήματα ευθύνης. Στο Βέλγιο βρίσκονται τα περισσότερα από αυτά τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Η βελγική κυβέρνηση επιδιώκει να διασφαλίσει ότι δεν θα φέρει ευθύνη και ότι η ΕΕ θα μοιραστεί τους κινδύνους»

«Μια αναθεωρημένη εκδοχή του σχεδίου αναμένεται να συζητηθεί στην επόμενη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. τον Δεκέμβριο», προσθέτει.

Η ασυνεννοησία ΗΠΑ–Ε.Ε.

«Το βασικό πρόβλημα των δυτικών», επισημαίνει ο κ. Συρίγος, «είναι ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. δεν εκκινούν πάντα από την ίδια βάση. Συχνά η συζήτηση για τις δυτικές θέσεις γίνεται στο φως της δημοσιότητας. Εκφράζει κάποια άποψη ο Αμερικανός πρόεδρος, ανταπαντούν (συνήθως μέσω του διεθνούς τύπου) οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Παραβιάζεται έτσι ένας βασικός κανόνας της διπλωματίας: η μυστικότητα των διαπραγματεύσεων».

«Αυτά εκμεταλλεύεται ο Πούτιν κι έχει κατορθώσει να διασπάσει την ενότητα του ΝΑΤΟ», προσθέτει.

Παρατηρεί πως «αυτή τη φορά οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να αισθάνονται κάποια ικανοποίηση που οι επανειλημμένες παρεμβάσεις τους προς τον κ. Τραμπ υπέρ της Ουκρανίας απέδωσαν τελικά κάποια αμερικανική πίεση προς τη Μόσχα. Ο κ. Τραμπ αλλάζει συχνά γνώμη, εκφράζοντας εναλλάξ απογοήτευση προς τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι της Ουκρανίας και προς τον κ. Πούτιν, και μετά ξανά το αντίθετο. Ακόμη και όταν ανακοίνωσε τις νέες κυρώσεις, εξέφρασε την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να αρθούν σύντομα. Μια στενότερη σχέση με τη Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί μέρος των φιλοδοξιών του στην εξωτερική πολιτική».

Το σχέδιο 12 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου και η επόμενη μέρα

Ο καθηγητής αποκαλύπτει ότι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εργάζονται πάνω σε ένα σχέδιο 12 σημείων για την ειρήνη στην Ουκρανία.

«Αυτή τη στιγμή πάντως, οι σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας Βρετανίας, Γαλλίας, Φινλανδίας, Γερμανίας, Ιταλίας και άλλων, μαζί με την ΕΕ συνεργάζονται με την Ουκρανία για τη σύνταξη ενός σχεδίου 12 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Κατά τον ίδιο, «το σχέδιο επαναδιατυπώνει ορισμένες υπάρχουσες ιδέες. Κυρίως, έχει ως στόχο να δείξει στον κ. Τραμπ ότι η Ευρώπη αναλαμβάνει ευθύνη για την Ουκρανία και να κινήσει το ενδιαφέρον του, καθώς βασίζεται εν μέρει στο πρότυπο της εκεχειρίας στη Γάζα».

Αναλύοντας περαιτέρω το σχέδιο ο Άγγελος Συρίγος εξηγεί ότι: «περιλαμβάνει ένα “συμβούλιο ειρήνης” με επικεφαλής τον κ. Τραμπ, όπως και στη Γάζα. Το συμβούλιο θα επιβλέψει κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και ανταλλαγή αιχμαλώτων και παιδιών. Είναι ένα ζήτημα στο οποίο έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση η αμερικανίδα πρώτη κυρία, Μελάνια Τραμπ. Η Ουκρανία θα λάβει ορισμένες μορφές εγγυήσεων ασφάλειας καθώς και περισσότερη βοήθεια και ταχεία πορεία προς ένταξη στην ΕΕ. Οι κυρώσεις προς τη Ρωσία θα αρθούν σταδιακά, αλλά τα δεσμευμένα περιουσιακά της στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν ως αποζημιώσεις προς την Ουκρανία. Έτσι, το σχέδιο περιλαμβάνει ελάχιστα πραγματικά νέα στοιχεία που θα μπορούσαν να πείσουν τον Πούτιν να σταματήσει έναν πόλεμο που θεωρεί ότι κερδίζει».

Ωστόσο, όπως τονίζει ο κ. Συρίγος, «το θέμα είναι ότι όλα αυτά μοιάζουν πολύ με τη στρατηγική Μπάιντεν που ακολουθήθηκε (και απέτυχε) επί τρία χρόνια».

«Η Ουκρανία βρίσκεται στο ίδιο σημείο, όπως και πριν», διαπιστώνει ο Άγγελος Συρίγος και καταλήγει: «Η Ρωσία έχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, η Δύση όχι. Και όσο περνά ο χρόνος, αυτή η ανισορροπία θα γίνεται όλο και πιο έντονη».